Na jaren van speculatie en bizarre samenzweringstheorieën, denken wetenschappers eindelijk de redenen te hebben gevonden waarom de complexe Maya-beschaving na duizenden jaren simpelweg verdwenen is.
Hoe en waarom de bevolking van 19 miljoen plotseling kon verdwijnen, werd lange tijd beschouwd als een van de meest intrigerende mysteries van de antieke wereld.
Hoewel hun afstammelingen nog steeds overal in Midden-Amerika te vinden zijn, verlieten de Maya’s hun steden die deel uitmaakten van de geavanceerde beschaving in de 8e of 9e eeuw. De verstedelijkte laaglanden van het schiereiland Yucatan, vervielen in een periode van 100 jaar van bruisende steden tot ruïnes – maar niemand wist precies waarom.
Van weloverwogen gissingen over wat er is gebeurd, zoals oorlog en pandemieën, tot degenen die denken dat een buitenaardse invasie of bovennatuurlijke krachten aan het werk waren; het onbegrip bleef.
In zijn boek Collapse uit 2005 bracht de Amerikaanse geograaf, historicus, ornitholoog en populair-wetenschappelijke auteur Jared Diamond de theorie naar voren dat een langdurige droogte, die werd versneld en verergerd door ontbossing, de druppel was die de Maya beschaving deed afbrokkelen.
Deze hypothese werd op de proef gesteld met archeologisch bewijs en milieugegevens. De resultaten bevestigden in 2012 dat de ineenstorting van een hele cultuur kan worden toegeschreven aan een zelf veroorzaakte milieuramp.
Een studie wees uit dat het kappen van te veel bomen, om plaats te maken voor landbouw en voor brandstof om de kalkpleister te koken voor hun adembenemende structuren (er waren maar liefst 20 bomen nodig om slechts één vierkante meter stadsbeeld te produceren), ertoe leidde dat het land hierdoor een verminderd vermogen om zonnestraling te absorberen kreeg. En dat betekende weer dat er minder water verdampte, wat zorgde voor minder wolken en dus (5-15 procent) minder regen in de loop van een eeuw.
Een studie, gepubliceerd door onderzoekers van de Columbia University, gebruikte de sterk groeiende bevolkingsaantallen van de steden en metingen van ontgonnen land om simulaties uit te voeren over hoe dit droogte, mislukte oogsten en een gebrek aan handel voor rijkdom zou hebben veroorzaakt. Hierdoor waren de Maya’s gedwongen hun huis in het laagland te verlaten om ergens voedsel te vinden.
Maar hoewel al deze wetenschap ingewikkeld lijkt, wisten de Maya’s wat ze deden. Volgens B.L. Turner, de hoofdauteur van een van de studies, wisten ze alles over hoe ze moesten overleven in hun omgeving en gingen door met ontbossing totdat hun samenleving was geruïneerd. Klinkt dit bekend?
Robert Oglesby is klimaatmodeller aan de Universiteit van Nebraska en werkte aan een tweede studie. Hij zegt dat onze herinrichting van het milieu vaak ook onbedoelde gevolgen kan hebben, zoals de ontbossing die momenteel plaatsvindt in Guatemala, waar de Maya’s ooit hun thuis hadden.
Net als de Maya’s realiseren we ons misschien pas de gevolgen van onze acties als het te laat is om onszelf te redden.
Derhalve: “een geschiedenis waarvan niet geleerd wordt, is gedoemd zich te herhalen.”
