Onder deze titel wil ik in deze en komende Balansen (seizoen 2015-2016) wat op- en aanmerkingen plaatsen bij schaakboeken die ik al “surfend” tegen kom in mijn fysieke en digitale bibliotheek.
Het fysieke deel begon te groeien toen ik (bijna 50 jaar geleden) ging studeren in Utrecht en daar wekelijks Van der Galie en de Slegte bezocht. De al latent aanwezige bibliofilie kwam daar tot volle bloei en heeft geresulteerd in een boekenkast waarvan 4.90 meter plank in beslag wordt genomen door schaakboeken. Beide boekhandels, voor een groot gedeelte verantwoordelijk voor die 4.90 meter, zijn inmiddels uit het Utrechtse straatbeeld verdwenen.
Met de komst van internet op mijn PC begon de groei van mijn digitale bibliotheek. Het is onvoorstelbaar hoeveel schaakboeken je kunt vinden op het wereldwijde web!
Het heeft hier weinig zin om te bladeren in de vele opening- en eindspel-boeken en daarbij kanttekeningen te plaatsen. Veel interessanter zijn schaakboeken met algemenere thema’s zoals : “Chess Self Improvement” of “Amateur to IM” of “How to calculate chess tactics” of zelfs “How to use computers to improve your chess”; kortom stof genoeg voor een aantal stukjes in de komende Balansen!
Deze eerste keer wil ik nog wat verder ingaan op de twee boeken die ik al in eerdere stukjes genoemd heb, en wel “Chess visualization Course Book 1” en “Chess visualization Course Book 2” van Ian Anderson. Voor zover ik heb kunnen nagaan is er nog geen uitgever bereid gevonden deze boeken te publiceren, zodat Ian de boeken in eigen beheer heeft uitgegeven, maar de site waar je de boeken zou kunnen bestellen (www.chessvisualization.com) is helaas niet meer actief toen ik het recentelijk probeerde.
Bij het doorbladeren van de digitale versie van Book 1, valt me op dat de vraagstelling bij de 800 diagrammen nagenoeg elke keer dezelfde is: wat is de materiaalverhouding na de voorgestelde zettenreeks. En dat gaat na een tijdje vervelen. Op zich is het handig om te weten wat, na een aantal zetten, de materiele balans is, maar beter zou zijn om te kijken of je een oordeel kunt vormen over wie er in de slotstelling (na de voorgestelde zettenreeks) beter staat (en waarom).
Misschien dat de schrijver daar, na 24 hoofdstukken, zelf ook achter kwam, want in hoofdstuk 25, “Seeing Farther”, geeft hij diagrammen met de volgende vragen (na de bekende zettenreeks van een aantal ply):
- Vind een manier om materiaal te winnen
- Vind de winnende zet of zettenreeks
- Vind het mat in twee
- Vind het mat in drie
- Vind een verbetering in de gegeven zettenreeks
- Vind de winnende verdediging
Een voorbeeldje (747):
Visualiseer de stelling na de zetten 14.Tfe1 Pfxe5 15.Pxe5 Pxe5 16.Lc4 Pxc4 17.Dxh8 Pxa3 18.Dxh7.
Waarom kan zwart nu niet 18…Pxc2 spelen met een vork op beide witte torens1?
In Book 2 wordt de visualisatie training voortgezet, maar gaat het in de 880 stellingen om het doorrekenen van offers en combinaties op (of rondom) de korte rokade stelling van zwart. Het geheel wordt opgesplitst in vijf delen:
- offers en combinaties op f7;
- offers en combinaties op g6;
- offers en combinaties op h7;
- het klassieke Loperoffer op h7;
- offers en combinaties op de drie zwarte velden voor de zwarte Koning (f6, g7 en h6).
Maar ook hier is de vraagstelling nagenoeg steeds: wat is de materiele balans (na de gegeven zettenreeks)? Dat is hier minder vervelend dan in Book 1, omdat nu het aspect van patroonherkenning (er is steeds een zwarte korte rokadestelling) een grotere rol speelt en je de stellingen makkelijker kunt refereren aan eigen ervaringen. De ply diepte neemt in dit boek ook toe; en wel tot 27 ply!
Bijvoorbeeld (436):
Visualiseer de stelling na de zetten 19.Lxh7+ Kxh7 20.Dxf7 Lg5 21.Th3+ Lh6 22.Df5+ Kg8 23.Txh6 gxh6 24.Dg6+ Kf8 25.Dxh6+ Ke7 26.f3 Pd2 27.Dd6+ Kf7 28.Df6+ Kg8 29.Dh8+ Kf7 30.Dg7+ Ke6.
Hoe maakt wit het af2?
De meetellers zullen opmerken dat de zettenreeks pas 24 ply diep is. Klopt, maar het afmaken kost wit nog 2 zetten (of 3 ply) en zo komen we tot 27 ply.
Samenvattend: hoewel Book 1 kan helpen om je visualisatie in het algemeen te trainen door de ply-diepte steeds te verleggen, ben ik zelf blijer met het format van Book 2 omdat daar ook gewerkt wordt aan patroonherkenning en je dus kunt trainen op specifieke witte vlekken in je tactisch repertoire.
U bent gewaarschuwd!
1 Antwoord: 18…Pxc2 verliest vanwege 19.Txe6+, want Wit wint de zwarte Dame met 19…dxe6 20.Dxc7 of zet mat met 19…Kd8 20.Dh4+.
2 Antwoord: Wit wint met 31.Pf4+ Kf5 32.Df6/Dg6/Dg4/g4, mat
