De Mona Lisa, geschilderd door Leonardo da Vinci, is een van de meest iconische en mysterieuze kunstwerken ter wereld. Waarom is dat eigenlijk?
Algemene Informatie
- Titel: Mona Lisa (ook bekend als La Gioconda in het Italiaans of La Joconde in het Frans).
- Kunstenaar: Leonardo da Vinci. Het behoort tot de weinige werken waarvan men zeker is dat het van de hand van Leonardo zelf is.
- Geschilderd: Circa 1503–1506, mogelijk met latere aanpassingen tot 1517.
- Techniek: Olieverf op een populierenhouten paneel.
- Afmetingen: 77 × 53 cm.
- Locatie: Het Louvre in Parijs, waar het schilderij sinds 1797 wordt tentoongesteld.
Wie is Mona Lisa?
De identiteit van de geportretteerde vrouw is niet met zekerheid vastgesteld, maar de meest geaccepteerde theorie is dat ze Lisa Gherardini was, de vrouw van de Florentijnse koopman Francesco del Giocondo. Vandaar de naam La Gioconda. Lisa’s glimlach en mysterieuze uitdrukking hebben tot veel speculatie en bewondering geleid.
Monna of Mona is een samentrekking van madonna, wat meer algemeen ‘mevrouw’ of ‘mijne vrouwe’ betekent en verwijst naar een beleefde aanspeektitel. De gebruikelijke samentrekking mona (met één -n-) wordt plaatselijk soms ervaren als incorrect, in Italië zegt men dan ook Monna, niet Mona.
Kenmerken van het Schilderij
- De glimlach: Het meest besproken element. Leonardo gebruikte sfumato-techniek (vervagende overgangen) om haar uitdrukking mysterieus en veranderlijk te maken, afhankelijk van waar je kijkt. Over de glimlach zijn tientallen theorieën geponeerd. Deze gaan van de glimlach van een gelukkige zwangere vrouw tot een symptoom van de meest diverse ziektes. Software die emoties zou herkennen op basis van de gezichtsuitdrukking herkende er voor 83% geluk in.
- Achtergrond: Een imaginaire, dromerige landschap met kronkelende rivieren en bergachtige gebieden, wat bijdraagt aan de sfeer van mysterie. Waar zijn we? Over het landschap op de achtergrond van de Mona Lisa is het laatste woord nog niet gezegd. De meeste kunsthistorici zijn van mening dat het landschap achter de raadselachtige dame niet realistisch is. Het bevat de klassieke elementen, de rivier, de bergen, de vlakte en een brug die Leonardo heeft samengevoegd tot een ideaal landschap.
- Ogen: De ogen van Mona Lisa lijken de kijker te volgen, een effect dat Leonardo bereikte door subtiele perspectief- en lichttechnieken.
- Torso: Haar torso staat schuin ten opzichte van het beeldvlak, maar haar gezicht is naar het beeldvlak gekeerd en ze kijkt de waarnemer aan.
- Kleding: Ze draagt donkere kleding en over het haar een doorzichtige zwarte sluier. Die sluier werd dikwijls gezien als een symbool van rouw, maar anderen zeggen dat een dergelijke sluier ook gezien kan worden als een symbool van deugdzaamheid.
Het Belang van de Mona Lisa
- Technische perfectie: De sfumato-techniek, het subtiele lichtgebruik en de anatomische precisie tonen Leonardo’s meesterschap.
- Innovatie: Het schilderij breekt met conventies uit de renaissance door de vrouw op een intieme, bijna levendige manier af te beelden.
- Kunstgeschiedenis: Het werk wordt beschouwd als een van de vroegste voorbeelden van een portret dat innerlijke emotie en psychologie weergeeft.
De Mysteries
- De glimlach: Is ze blij, melancholisch, of iets anders? Het blijft een vraagstuk dat kunsthistorici en psychologen blijft intrigeren.
- Onvoltooid?: Sommigen beweren dat het schilderij onvoltooid is, gezien Leonardo’s gewoonte om aan werken te blijven sleutelen.
- Symboliek: De details van haar kleding, de achtergrond en haar houding worden vaak geanalyseerd op verborgen betekenissen.
Diefstal en Beschadiging
- In 1911 werd het schilderij gestolen door Vincenzo Peruggia, die dacht dat het terug moest naar Italië. Het werd twee jaar later teruggevonden.
- In de 20e eeuw werd het meerdere keren aangevallen (o.a. met zuur en een steen), maar het schilderij is beschermd door kogelvrij glas.
De Mona Lisa blijft een symbool van kunst, mysterie en menselijke emotie, en haar impact op de cultuur en kunstgeschiedenis is ongeëvenaard. Bezoek het Louvre als je haar in het echt wilt zien — maar wees voorbereid op de grote menigte! De Mona Lisa ontvangt als een van de beroemdste kunstwerken ter wereld ongeveer 20.000 bezoekers per dag.
