Nostradamus (eigenlijk Michel de Nostredame) werd op 23 december 1503 geboren in Saint-Rémy-de-Provence en stierf 63 jaar later op 2 juli 1566 in Salon-de-Provence.
Hij was katholiek. Zijn ouders en grootouders waren oorspronkelijk Joods, maar lieten zich katholiek dopen. Beroepsmatig was hij een apotheker en volgens vele bronnen zou hij ook arts zijn geweest, hoewel hij uit de Faculteit der Geneeskunde van Montpellier is gezet, toen werd ontdekt dat hij apotheker was geweest. Dat was per statuut verboden door de universiteit.
Maar wij kennen hem het beste als ziener, en als auteur van Les Prophéties, waarvan de eerste editie verscheen in 1555.
Volgens zijn aanhangers heeft hij de Wereldoorlogen, Hitler, Napoleon, het communisme, terrorisme in Europa en vele andere zaken voorspeld. Het belangrijkste wat ons nog te wachten zou staan, is de komst van de persoon Chiren. Dit zou een Europeaan zijn, die langdurige wereldvrede zou brengen.
Volgens sceptici zijn de uitspraken van Nostradamus veel te vaag en kan men er met gemak om het even welke interpretatie aan geven die past in de hedendaagse situatie, wat volgens die sceptici ook voortdurend gebeurt.
Ziener
Faam verwierf Nostradamus door de publicatie van zijn voorspellingen in Les Prophéties.
Die populariteit is al bijna vijf eeuwen onaangetast en er verschijnen geregeld herdrukken en vertalingen, ook in het Nederlands, doorgaans vergezeld van interpretaties door diverse onderzoekers.
De eerste, in 1932 uitgegeven, volledig Nederlandse vertaling werd geschreven door prof. dr. mr. H. Houwens Post onder het pseudoniem “mr. dr. W.L. Vreede“. Deze vertaling is tot aan het eind van de 20e eeuw een belangrijk standaardwerk gebleven voor Nostradamus-onderzoekers.
Les Prophéties bestaat uit 10 Centuriën (een Centurie is een verzameling van 100 kwatrijnen (een kwatrijn is een gedicht van 4 regels)). Hiervan is Nostradamus afgeweken (zonder een reden aan te geven) bij Centurie 7, 11 en 12.
De periode van de voorspellingen begint in 1524, het moment dat Nostradamus zijn visioenen kreeg, en eindigt in het jaar 3797. Nostradamus noemt dit jaartal in zijn begeleidende brief aan zijn zoon, César. Een tweede begeleidende brief richtte Nostradamus aan de toenmalige koning van Frankrijk, Hendrik II.
Interpretatie
De Centuriën zijn opgesteld in cryptisch taalgebruik, met anagrammen, het gebruik van verschillende talen en een chaotische en a-chronologische rangschikking van de kwatrijnen. Misschien heeft Nostradamus hiervoor gekozen om te ontkomen aan de vervolging door de Inquisitie.
Veel verzen zijn nog niet verklaard of volgens zijn aanhangers foutief geïnterpreteerd, dan wel is nooit definitief komen vast te staan of de verzen werkelijk voorspellend zijn. Sceptici beweren dat er geen sprake van voorspelling is, maar van inlegkunde (hineininterpretatie): na afloop van een gebeurtenis wordt een bijpassend kwatrijn gevonden dat ongeveer overeenkomt met de gebeurtenis.
In de loop van de eeuwen zijn deze verzen door leiders van allerlei slag gebruikt en bij de actualiteit gesleept. Zo heeft Joseph Goebbels gemeend in bepaalde voorspellingen Hitler te herkennen.
De vliegtuigenaanslag op het WTC in New York zou voorspeld zijn in kwatrijn 72 van Centurie 10, maar het jaar 1999 is fout volgens diezelfde logica, al zijn er ook numerologen die 1999 lezen als een anagram van 9111, ofwel 9-11-1. Tja, zo kan ik het ook!
| Centurie 10, Kwatrijn 72 | Century X, Quatrain LXXII |
| In het jaar 1999, de maand sept (zevende / september). Uit de hemel zal een grote koning van verschrikking komen: Tot leven wekkend de grote Koning van Angolmois, Ervoor erna regeert Mars door geluk. | L’an mil neuf cens nonante neuf sept mois. Du ciel viendra un grand Roy d’effrayeur: Resusciter le grand Roy d’Angolmois, Avant apres Mars regner par bon heur. |
Bekendste voorspelling
Nostradamus bekendste voorspelling introduceerde hem bij de welgestelden in Frankrijk.
Er werd een toernooi georganiseerd waar ook de oudere Koning Hendrik II aan deel zou nemen. De jonge Kapitein van zijn Schotse garde, Montgomery, kende de voorspelling van Centurie 1, Kwatrijn 35 en stond erop dat het duel tussen hem en de koning afgelast zou worden.
| Centurie 1, Kwatrijn 35 | Century I, Quatrain XXXV |
| De jonge leeuw zal de oude overwinnen Op het krijgsveld van een enkelvoudig duel. In een kooi van goud worden zijn ogen doorboord. Twee klassen: één zal een wrede dood sterven. | Le lyon ieune le vieux surmontera, En champ bellique par singulier duelle, Dans cage d’or les yeux luy crevera, Deux classes une puis mourir mort cruelle. |
Hendrik wilde hier niets van weten. Bij de eerste twee aanlopen kregen geen van de twee tegenstanders de andere uit het zadel. Bij de derde aanloop echter, kwam Montgomery’s lans tegen de helm van het gouden harnas van Hendrik, waarbij een oog werd uitgestoken.
Hendrik stierf na tien dagen van folterende pijn. Beide heren hadden een leeuw in hun wapen.
Zwendelaar
Volgens professor-emeritus Rudy Cambier (Universiteit van Luik)1, specialist in het Picardisch, heeft Nostradamus de Centuriën amper zelf geschreven, maar heeft hij het werk grotendeels gekopieerd van de monnik Yves de Lessines, vierde abt en prior van de Cisterciënzer-abdij te Cambron in het Belgische Henegouwen.
Tempeliers
Volgens Cambier heeft Nostradamus bij een bezoek aan de abdij de geschriften ontvreemd: ze bevatten helemaal geen voorspellingen, maar ze zijn een poëtisch versluierde terugblik op de geschiedenis van de Tempeliers, hun macht en hun ondergang. Dit is een, in de middeleeuwen veel beoefend, literair genre waarin de verleden tijd wordt beschreven in de toekomende tijd (om aan te geven dat de geschiedenis zich herhaalt?). Zoiets noemt men een literair enigma.
Picardisch
Zuiver taalkundig bevatten de Centuriën veel Picardische woorden en uitdrukkingen, een streektaal van het Frans die Nostradamus niet machtig was.
Cambier kwam tot zijn conclusies na een jarenlang onderzoek. Hij concludeerde dat de taal van de Centuriën niet thuishoorde in de 16e eeuw, maar in de 14e eeuw. Met die sleutel kon hij zijn interpretatie van de profetieën geven en kwam hij uit bij de monnik Yves de Lessines.
Want zo stelt hij: “De eerste drie kwatrijnen en het voorblad geven dit al aan!“:
De tekst op het voorblad van de Centuriën is:
“Quatrani. Legio Iesu Xristi. Ivain Prieurs de Se.Me. De Camberon de l’Ordene des Cistials at escrit l’estore dou SEX”
Dat vertaalt Rudy Cambier aldus:
“Kwatrijnen. Het Legioen van Jezus Christus. (Het geschrift van) Yves Prior van Cambron der Cisterciënzerorde om de SEX weer op te richten“.
Tempeliers
Hierbij haalt Cambier de bekende afkorting SEX uit Sacer Exercitus, wat het Geheime Leger of Tempeliers betekent. Nostradamus publiceerde de Centuriën ruim twee eeuwen later. Hij had als lijfarts van edellieden ook toegang tot abdijen en heeft zich voor het ontwerp van zijn Profetieën gebaseerd op dit handschrift uit de kloosterbibliotheek.
Maar dit handschrift is een relaas van historische feiten rond de eeuwwisseling van de 13e naar de 14e eeuw: en dan met name de geschiedenis van de Tempeliers, hun ondergang en de beschrijving van de plek waar de Tempeliersschat verborgen ligt. Bovendien bevat het de oproep of de wens om met dat geld te herbeginnen met de orde der Tempeliers. Op verbluffende wijze ontraadselt Cambier, een van de weinige letterkundigen met kennis van het Picardisch, de verzen en achterhaalt zo de plaats van de schat van de Tempeliers. Onderzoek heeft sindsdien aangewezen dat er zich op die plek inderdaad bevindt wat de Lessines neerpende: vatten met goud, zilver en documenten.
Nostradamus heeft het handschrift 220 jaar later overgeschreven met zijn eigen geregeld verkeerde interpretaties, aangevuld met eigen verzen en het origineel vernietigd. Cambier interpreteert dit uit een dagboekbrief waar Nostradamus dit op bedekte wijze aan zijn zoon César zou hebben geschreven.
Yves de Lessines
Yves de Lessines was monnik in de Cisterciënzerabdij van Cambron in Henegouwen.
Lessines zou als prior in de periode van 1323 tot 1328 de Centuriën in het oud-Picardisch hebben geschreven. Dit poëtisch-historisch werk is opgesteld in decasyllaben, tienvoetige jambische verzen, met een cesuur na de 4de versvoet. Decasyllaben kenmerken de poëzie van die periode, zo is ook het beroemde gedicht “La Chanson de Roland” (± 1090) vorm gegeven.
Yves de Lessines had jarenlang gewacht op de komst van “l’attendu“, de langverwachte. Deze man zou de verborgen schat van de Tempeliers van hem in ontvangst moeten nemen. Maar niemand kwam. Dus besloot de prior de locatie en de aard van de schat op cryptische wijze neer te pennen. 220 Jaar later werd dit document door Nostradamus wereldkundig gemaakt als een profetie… in plaats van een erfenis.
1000 kwatrijnen = 10 Centuries
De oorspronkelijke Centuries van Yves de Lessines zijn niet voor niets ‘Centuries’ genoemd : ze bevatten
1000 x 4 = 4.000 verzen, ingedeeld in 10 hoofdstukken van 10 x 10 kwatrijnen per hoofdstuk.
Nostradamus publiceert onder dezelfde titel in 1555 precies 353 kwatrijnen.
Het geheel van de Centuries zoals het later door Nostradamus opnieuw werd gepubliceerd bevatte overigens maar 948 kwatrijnen en een 20-tal hiervan zouden van zijn eigen hand zijn, ter aanvulling, aldus Cambier.
Dit kwam omdat de uitgever niet wilde betalen voor de 52 van de 400 kwatrijnen die Nostradamus al eerder op almanakken had laten uitbrengen.
Cambier stelt: “Wat nog meer bizar is: van de 141 kwatrijnen uit ‘Présages’ zijn er 72 die onweerlegbaar van dezelfde hand en dezelfde inspiratie zijn als de Centuries. Als we nu van de 948 kwatrijnen van de Centuries de twintig aftrekken die erbij vloeken, blijven er 928 kwatrijnen over. Als we daarbij de 72 kwatrijnen van de Présages optellen, komen we op een totaal van duizend kwatrijnen, of tien volledige Centuries“.
Cambier’s uitleg van de bekendste voorspelling
Zoals hierboven al aangegeven werd Nostradamus bekend met zijn interpretatie van dit kwatrijn:
Le lyon ieune le vieux surmontera,
En champ bellique par singulier duelle,
Dans cage d’or les yeux luy crevera,
Deux classes une puis mourir mort cruelle.
Cambier beweert dat ‘cage d’or’ slaat op de troonzaal waar Alexis Ange op 8 april 1195 de ogen
uitstak van zijn broer, de byzantijnse keizer Isaac Ange. De leeuw was het symbool van de
byzantijnse keizer en het was op die noodlottige dag dat de jonge leeuw de oudere opvolgde. De
troonzaal waarvan sprake is, bevatte een fresco van een triomferende keizer in wapenuitrusting op het
slagveld (En champ bellique), aan wie de generaals de door hen veroverde steden kwamen
aanbieden.
Een andere mogelijke lezing van het kwatrijn, aldus Cambier, is dat het gaat om de Guldensporenslag2. Guillaume, de jonge leeuw van Vlaanderen, kleinzoon van Gwijde van Dampierre, versloeg bij Kortrijk
de oude graaf d’Artois, aanvoerder van het Franse leger.
Ook hier dus werd een oude leeuw verslagen door een jongere.
De derde en uiteindelijk ware lezing van dit kwatrijn, dat aan de Langverwachte is gericht, zou dan
het volgende kunnen betekenen:
Bellique = rood
Champ = oppervlakte, veld
Cage = cave (kelder); zowel cage als cave zijn afgeleid van het Latijnse cavea>cavus = hol of leegte.
Het verkleinwoord hiervan is caveola, wat dan weer geôle of gayole (Picardisch) oplevert, wat cage
(kooi) betekent.
Cambier beweert dat Yves de Lessines naar een soort lange gebeeldhouwde scene (‘laze‘) met rode en
zwarte leeuwen verwijst die zich ergens in een kelder bevindt. Hij leidt dat natuurlijk niet alleen af
uit dit vers, maar heeft er meerdere gevonden die volgens hem allemaal naar dezelfde ‘laze’
verwijzen, die overigens alleen zou zijn aangebracht om de ‘Langverwachte’ duidelijk te maken dat hij het
eindpunt van zijn zoektocht had bereikt. Het is spijtig dat hij geen verdere uitleg geeft over deze
‘laze’ en waar die zich dan wel zou bevinden. De auteur lijkt vastbesloten om een tip van de sluier op
te lichten, maar niet om het achterste van zijn tong te laten zien.
Wat betreft het laatste vers, ‘Deux classes une’, zegt Cambier dat het defect is. De Centuries zijn
samengesteld uit decasyllaben op het ritme 4-6. Het defecte vers bevat echter geen tien, maar
negen versvoeten, zodat het logisch lijkt dat er iets ontbreekt. Dit verklaart hij door het feit dat
Nostradamus later de verzen door elkaar gegooid heeft om de Centuries te verminken (opdat ze
minder snel herkend zouden worden). Hij zou dat gedaan hebben door verzen van plaats te
verwisselen.
1 Rudy Cambier schreef hierover zijn boek “Nostradamus en de erfenis van de Tempeliers” (Frontier Publishing; ISBN 90-806700-4-9) en ik moet zeggen dat zijn interpretatie van de Centuriën vaak aannemelijker klinkt dan die van sommige andere schrijvers. Bijvoorbeeld: in het oorspronkelijke Picardisch volgen alle kwatijnen een strak ritme (aantal lettergrepen) en rijm.
Als Nostradamus de tekst even niet begreep en “vertaalde” naar het Frans gaat aantoonbaar of het ritme, of het rijm, of beide verloren.
2 De Slag bij Kortrijk, beter bekend als de Guldensporenslag, werd gevochten op 11 juli 1302 tussen milities uit het graafschap Vlaanderen en het Frans leger met een nederlaag voor de Fransen. 500 paar gouden sporen werden op het veld verzameld van de lichamen van Franse ridders en als trofee opgehangen in de Onze-Lieve-Vrouwe Kerk van Kortrijk.
