Op 24 februari 2023 was het precies een jaar geleden dat de Russen Oekraïne binnenvielen en het eind is nog niet in zicht…
Volgens UNHCR zijn er momenteel meer dan acht miljoen vluchtelingen uit Oekraïne in heel Europa. Volgens het VN-Bureau van de Hoge Commissaris voor de mensenrechten zijn er meer dan 21.000 burgerslachtoffers gevallen, waaronder meer dan 8.000 doden en 13.000 gewonden.
Deze hele pagina had “zwart” moeten zijn…
Hoe is het zover gekomen?
Tussen maart 2021 en februari 2022 begon Rusland zich te verzamelen met “ergens tussen de 150.000 en 190.000 Russische manschappen” nabij de grenzen van Oekraïne met Rusland en Wit-Rusland. Op 24 januari zette de NAVO haar troepen stand-by en versterkte Oost-Europa met meer schepen en straaljagers.
Speciale militaire operatie
Op 24 februari 2022 lanceerde Vladimir Poetin een “speciale militaire operatie” tegen Oekraïne, een actie die voorheen “ondenkbaar” was. Russische troepen vielen aan vanuit separatistische gebieden in het oosten van Oekraïne, gericht op Luhansk nabij de Zwarte Zee in het zuiden. Zo sneden ze de toegang tot de zee af. Via Wit-Rusland vielen ze in het noorden binnen, gericht op Kiev en het gebied van Tsjernobyl. Op het moment dat de invasie begon, zat de Russische ambassadeur bij de VN een bijeenkomst van de Veiligheidsraad voor, ogenschijnlijk met de bedoeling de net begonnen oorlog te vermijden.
Desinformatie over biowapens
Terwijl de Russische troepen erin slaagden de controle over Tsjernobyl over te nemen, mislukten de Russische pogingen om Kiev snel in te nemen. Dat was tegen de zin van Poetin die derhalve zijn retoriek opvoerde en de nucleaire alarmstatus van zijn land verhoogde. Ondertussen nam de bezorgdheid toe dat aan de VS gelieerde onderzoekslaboratoria in Oekraïne zouden kunnen worden beschadigd.
De ongerustheid werd gevoed door de Russische desinformatiecampagne over een illegaal biowapen-programma. Een aanval op een onderzoekslaboratorium, opzettelijk of per ongeluk, bracht de mogelijkheid dat er gevaarlijke ziekteverwekkers zouden vrijkomen dichterbij.
Russische burgers onwetend
Een anonieme Rus schreef vanuit St. Petersburg dat begin maart veel Russen nog niet wisten dat er oorlog was. En dat terwijl er toen al bijna 1 miljoen Oekraïners het land ontvlucht waren en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky een emotionele oproep deed voor een vliegverbod boven Oekraïne.
Als gevolg van de invasie begonnen de voedsel- en energieprijzen te stijgen, vooral in de derde wereld.
De manier van denken van Vladimir Poetin te midden van zijn extreme isolement droegen bij aan de zorgen over de gevolgen van de oorlog op de lange termijn.
Kerncentrale in Zaporizja aangevallen
Rusland begon zijn aanval op de kerncentrale van Zaporizja, de grootste kerncentrale van Europa. Dit was aanleiding tot een maandenlange alarmfase. De opmars naar Kiev stokte toen Rusland de desinformatie over biowapens in de VN-Veiligheidsraad verdubbelde.
Elders begonnen internationale onderhandelingen over andere kwesties, zoals het klimaat, hun prioriteit te verliezen.
Tegenoffensief
Eind maart begon een Oekraïens tegenoffensief terwijl er steeds vaker bericht werd over Russische oorlogsmisdaden. Begin april hadden de Russische troepen zich teruggetrokken uit de gebieden rond Kiev en Tsjernobyl. Noodgedwongen hadden ze hun focus verlegd naar de regio’s Donetsk en Luhansk in het oosten. Volgens een Oekraïense journalist in de Donbas-regio is “Rusland er niet in geslaagd onze samenleving te demoraliseren en te destabiliseren.”
Over de hele wereld begonnen de langetermijngevolgen van de oorlog zichtbaar te worden. De stijgende prijzen maakten duidelijk dat er behoefte is aan meer veerkrachtige voedselsystemen. Ondertussen versterkten Rusland en China hun desinformatiecampagnes, wat de bezorgdheid over nucleaire escalatie deed toenemen.
Zweden en Finland willen bij de NAVO
Na weken van gevechten gaven Oekraïense soldaten in Mariupol zich over aan Russische troepen, terwijl tegelijkertijd Zweden en Finland aankondigden dat ze lid zouden worden van de NAVO. Voor Zweden betekende dit een einde aan tweehonderd jaar neutraliteit.
Eensgezind kondigde de Europese Commissie een plan van 220 miljard euro aan, om af te stappen van Russische fossiele brandstoffen en president Biden stemde er mee in om High Mobility Artillery Rocket Systems (HIMARS), met een bereik van 50 mijl, naar Oekraïne te sturen.
Ondertussen toonden enquêtes in alle 50 staten van de VS de effectiviteit van de desinformatie aan. De perceptie van de situatie rondom Oekraïne en Rusland was er vertroebeld geraakt door wijdverbreide valse beweringen.
In de aanloop naar de herzieningsconferentie van het non-proliferatieverdrag, versterkte de oorlog in Oekraïne de roep om nucleaire afschrikking. Tevens nam ook de belangstelling voor nucleaire proliferatie als veiligheidsmiddel toe.
Ondertussen werd Volodymyr Zelensky een held over de hele wereld toen Vladimir Poetin zichzelf vergeleek met Peter de Grote. Oekraïne heroverde Snake Island, waar soldaten op 24 februari reageerden op de waarschuwingen van een Russisch oorlogsschip met “Russisch oorlogsschip, loop naar de hel“. Het schip zelf zonk uiteindelijk in april.
Een Amerikaans hulppakket voor Oekraïne dat in april werd aangekondigd, omvatte Phoenix Ghost-drones, die deel uitmaken van een “wereldwijd fenomeen” van rondhangende munitie, wat vragen oproept over de militaire strategie en het beheer van de verspreiding van drones.
Luhansk valt
In het oosten kwam Luhansk onder Russische controle, terwijl de twee landen overeenkwamen om internationale graantransporten vanuit Oekraïne via de Zwarte Zee toe te staan.
Rusland ging door met het naar voren brengen van (telkens ontkrachte) beweringen over illegale biowapen-laboratoria, dit keer via de Biologische Wapenconventie. Uit rapporten bleek dat Russische raketten gebouwen in de kerncentrale van Zaporizhzhia hadden beschadigd.
Rusland en Wit-Rusland kondigden hun plan aan om Wit-Russische vliegtuigen uit te rusten met Russische wapens en de piloten in Rusland op te leiden. Een woordvoerder van het Kremlin verduidelijkte dat het plan geen kernwapens zou bevatten, maar dat de vliegtuigen “technisch in staat” zouden zijn om deze te vervoeren. De enige overgebleven nucleaire non-proliferatieovereenkomst is New START, dat met nog eens vijf jaar werd verlengd, maar de toekomstige onderhandelingen worden grimmig.
Oekraïne lanceerde een tegenoffensief in de Kherson-regio met behulp van door het Westen geleverde wapens. Oekraïne viel een Russische vliegbasis op de Krim aan en de beschietingen rond Zaporizhzhia gingen door, waarbij zowel Oekraïne als Rusland naar elkaar wezen.
Eerste schip met graan
Een schip geladen met graan verlaat Oekraïne voor het eerst sinds de Russische blokkade, maar door verstoringen van de voedselvoorziening dreigt nu al hongersnood in de Hoorn van Afrika en daarbuiten.
Europa ziet in dat het is misleid met betrekking tot de betrouwbaarheid van Rusland als handelspartner voor Europa’s inspanningen om de economie koolstofarm te maken.
Nucleaire experts waarschuwen
De nucleaire waakhond van de VN, de IAEA, inspecteerde de kerncentrale van Zaporizhzhia, waarna de IAEA-directeur-generaal Rafael Mariano Grossi tegen journalisten zei: “Het is duidelijk dat de fysieke integriteit van de centrale meerdere keren is geschonden. Dit is een realiteit die niet kan blijven gebeuren.” Nucleaire experts overzagen de situatie en stelden dringende maatregelen voor om de veiligheid van de centrale te waarborgen.
Nadat Oekraïne 1.000 vierkante mijl grondgebied had heroverd op Russische troepen, kondigde Vladimir Poetin een gedeeltelijke mobilisatie van het leger aan en maakte een indirecte dreiging om kernwapens te gebruiken: “In het geval van een bedreiging van de territoriale integriteit van ons land en om Rusland te verdedigen, zullen we zeker gebruik maken van alle wapensystemen die ons ter beschikking staan. Dit is geen bluf.”
De Straat van Kertsj
Oekraïne orkestreerde een aanval op de brug over de Straat van Kertsj, die de Krim met Rusland verbindt. De watervoorziening van de Krim is een voortdurende bron van spanning tussen Oekraïne en Rusland.
Rusland kondigde de annexatie aan van vier Oekraïense regio’s: Luhansk, Donetsk, Kherson en Zaporizhzhia, waar de omstandigheden in de kerncentrale steeds slechter werden.
Bewijs toont aan dat er “nowhere to hide” is voor een nucleaire oorlog.
De angst voor een strenge winter in Europa nam toe naarmate de energieprijzen bleven stijgen en de Russische desinformatiecampagne over een illegaal biowapenprogramma in Oekraïne nog immer voortduurde.
Sancties
Er zijn forse sancties opgelegd aan Rusland. Russische elites hebben zich uitgesproken tegen de oorlog omdat hun buitenlandse bezittingen werden geconfisceerd. Meer dan zes maanden na de invasie, “hadden bijna 1.000 westerse bedrijven hun kantoren in Rusland gesloten“.
Het “stigmatiserende” effect van de sancties op meerdere niveaus van de Russische samenleving zou erop kunnen wijzen dat Poetin zijn greep op de macht aan het verliezen is.
Aanval in Rusland
Oekraïne viel militaire bases honderden kilometers binnen Rusland aan. Rusland beweerde, zonder bewijs, dat Oekraïne zich had voorbereid om een “vuile bom” te gebruiken en Rusland de schuld te geven.
Doomsday Clock
“De Doomsday Clock is nu 90 seconden voor middernacht, of een totale wereldwijde catastrofe“, merkte VN-secretaris-generaal António Guterres op tijdens zijn toespraak tot de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York. “Dit is het dichtst dat de klok ooit heeft gestaan bij het donkerste uur van de mensheid – dichterbij dan zelfs tijdens het hoogtepunt van de Koude Oorlog.”
Ongeveer twee weken later kondigde de Russische president Vladimir Poetin aan dat “Moskou zijn deelname aan het New START-kernwapenverdrag zou opschorten, maar zich er niet uit zou terugtrekken.” Hij voegde eraan toe dat Rusland klaar is om het testen van kernwapens te hervatten als de Verenigde Staten dat doen.
Volgens Jon Wolfsthal, senior adviseur van Global Zero en lid van de Bulletin’s Science and Security Board: “Leiders in sterke posities proberen niet de aard van de concurrentie te veranderen of af te wijken van een winnende strategie. Poetin probeert het gesprek te veranderen omdat hij macht, invloed en de oorlog aan het verliezen is.
En dat onderschrijft blijkt maar weer uit het volgende feitje:
In the last 3,000 years, there were only 268 years in which there was no war in the world.