De Soemeriërs (leefden in Mesopotamië, het huidige Irak) zijn de uitvinders van het spijkerschrift dat net zo oud is als het hiërogliefenschrift van de Egyptenaren. Het is echter veel abstracter. Het spijkerschrift werd ook door andere volkeren uit het Midden-Oosten overgenomen, tot in Turkije en Egypte toe. Maar uiteindelijk werd het overal verdrongen door ons huidige alfabet.
Kleitabletten
Het Soemerisch is samen met het schrift van de Egyptenaren het oudst overgeleverde schrift. De oudste geschriften dateren uit ca. 3200 jaar voor Christus. Dat is zo’n beetje dezelfde tijd dat wij de hunebedden uitvonden.
Rond 2000 voor Christus is het Soemerisch verdrongen als gesproken taal, maar leefde als geschreven taal nog voort tot ongeveer de eerste eeuw voor Christus.
Ondanks die datering zijn duizenden Soemerische teksten bewaard gebleven. Dat komt doordat de meeste teksten zijn geschreven op kleitabletten of gebeiteld in steen, materiaal dat niet snel vergaat. Duizenden bibliotheken met papieren geschriften zijn in de loop van de geschiedenis in vlammen opgegaan. Maar de geschriften op klei bleven bewaard. In Irak zijn nog veel archeologische resten. Bij elke ruïneheuvel die bloot wordt gelegd, komen duizenden kleitabletten naar boven.
Teksten
Rond 1850 werden de eerste Soemerische teksten gevonden. Sinds die tijd doet men ook in Nederland onderzoek naar deze taal. In Leiden valt dit onderzoek binnen de Assyriologie, de wetenschappelijke studie van het oude Mesopotamië. Toch zijn er niet heel veel onderzoekers die zich bezighouden met het Soemerisch want het onderzoek is pure wetenschap om de wetenschap en daar is weinig budget voor. Daarom zijn er maar een paar dozijn onderzoekers over de hele wereld.
Op internet zijn zo’n 80.000 Soemerische teksten te vinden. Die zijn deels in spijkerschrift en deels omgezet in Latijns schrift. De meeste teksten zijn administratief van aard. Maar er zijn ook teksten te vinden van koningen die verslag deden van alle geweldige dingen die zij hadden gedaan voor hun land. Sommige koningen schreven zelf. Maar meestal waren het hoge ambtenaren die de teksten schreven. Schrijver zijn was toen een beroep op zich. De opleiding die je moest volgen, kostte vele jaren. Het waren dan ook mensen uit de hogere klassen.
Grammatica
Voorbeeld uit het Soemerisch: Munnintumma’a Letterlijke vertaling: ‘In dat hij het haar hier geschikt maakte.’ Mu – ni – n – tum – 0 – a – a Hierheen – haar – hij (onderwerp) – geschikt zijn (werkwoordstam) – het – dat (bijzin) – in (locatief)
Wat is er nu zo opvallend aan het Soemerisch? Als eerste de werkwoordsvorm, die is in het Nederlands eigenlijk vrij simpel. We zeggen: ik loop en hij loopt. Met die ‘t’ geef je aan wat het onderwerp is.
In het Soemerisch kun je nog veel meer in een werkwoordsvorm proppen, zoals het lijdend voorwerp en het meewerkend voorwerp. Met één woord kun je derhalve een hele zin uitdrukken.
Urenstelsel
Elders op deze site had ik het al over het 60-tallig stelsel dat de Soemeriërs hanteerden. Waar wij van nul tot tien en van tien tot 100 tellen, telden zij van nul tot 60.
70 is dan 60+10; 80 is 60+20 enzovoorts. Heel indirect gaat ons urenstelsel hier ook op terug.
De Mesopotamische wetenschap nam het 60-tallig stelsel namelijk over. Ons urenstelsel heeft zijn wortels in de Babylonische wiskunde, de wiskunde die bedreven werd door de volkeren uit Mesopotamië.