Ons moderne draadloos communicatiemiddel “bluetooth” is vernoemd naar de Deense Vikingkoning Harald “Blauwtand” Gormsson.
Harald, die in 985 overleed, waarschijnlijk in Jomsborg — wat nu de Poolse stad Wolin is — was een van de laatste Viking koningen die heerste over wat nu Denemarken, Noord Duitsland, en delen van Zweden en Noorwegen is.
Wie was Harald Blauwtand?
Harald Blauwtand was van ongeveer 958 tot 985 koning van Denemarken en er zijn maar weinig koningen met zo’n indrukwekkende staat van dienst.
Hij werd heerser over heel Denemarken nadat hij zijn vader, Gorm de Oude, opvolgde. Hij veroverde delen van Noorwegen, vocht tegen de Duitse keizer om de macht in Zuid-Jutland en bouwde in de koningsstad Jelling twee indrukwekkende grafheuvels en de eerste kerk van Denemarken.
Harald Blauwtand was een machtige koning die genoeg mensen wist te verzamelen om verschillende prestigeprojecten te voltooien. Tijdens zijn regeerperiode breidde hij de vestingwerken Danevirke uit en bouwde hij vijf ringburchten om Denemarken te beschermen tegen aanvallen van buitenaf.
Maar zijn grootste prestatie is dat hij zich liet dopen en Denemarken christelijk maakte. Of, zoals gebeiteld staat in de grootste van de twee stenen van Jelling1, die hij liet oprichten:
‘Koning Harald liet deze stenen oprichten voor Gorm zijn vader en Tyra zijn moeder – de Harald die heel Denemarken en Noorwegen veroverde en de Denen christen maakte.’
Harald Blauwtand werd rond 965 gedoopt en was daarmee de eerste christelijke koning van Denemarken. Volgens historische bronnen liet hij zich dopen nadat hij had gezien hoe de christelijke monnik Poppo gloeiend ijzer in zijn blote handen hield, zonder zich te verbranden. Dit was volgens Poppo het bewijs dat God bestond – en Harald Blauwtand liet zich overtuigen door dit wonder. Maar volgens sommige historici hebben Harald en Poppo samengezworen om dit voor elkaar te krijgen. Op een afbeelding uit die tijd neemt Poppo met zijn rechterhand het hete ijzer aan en laat daarna zijn linker zien (er waren toen nog geen journalisten die er met hun neus bovenop stonden!)
De bekering van zijn onderdanen nam echter wat meer tijd in beslag. Pas tegen het einde van de Vikingtijd, rond het jaar 1050 en decennia na zijn dood, waren de meeste Vikingen christen geworden.
Waar is zijn graf?
Lange tijd dacht men dat hij in Denemarken begraven werd, maar een recente ontdekking doet vermoeden dat dat toch in Polen is.
Middeleeuwse documenten vermelden dat Koning Harald “Blauwtand” Gormsson van Denemarken zijn bijnaam te danken had aan de blauwe kleur van een, vermoedelijk afgestorven, voortand. In dezelfde documenten wordt gemeld dat hij in Roskilde, Denemarken, begraven werd.
Maar een Zweedse archeoloog en een Poolse onderzoeker claimen onafhankelijk van elkaar dat Blauwtand begraven ligt in Wiejkowo, in een gebied in noordwest Polen dat in Harald’s tijd banden had met de Vikingen.
Beide heren, de Pool Marek Kryda en de Zweed Sven Rosborn zijn het echter niet eens over de exacte locatie:
- Kryda meent aanwijzingen te hebben voor de vindplaats van het graf onder de 19e eeuwse kerk van Wiejkowo.
- Rosborn stelt echter dat Harald, die zich bekeerde tot het Christendom, een volwaardige plek op de begraafplaats van diezelfde kerk moet hebben gekregen.
Rosborn beschreef de details van zijn onderzoek in zijn boek “The Viking King’s Golden Treasure” (2021) en Kryda bestreed sommige van Rosborn’s conclusies in zijn boek “Viking Poland” (2022).
Rosborn, vroeger directeur van Malmo’s Stadsmuseum, werd getriggerd voor zijn onderzoek toen in 2014 een 11 jarig meisje, Maja Sielski, zijn mening vroeg over een kleine gouden munt met inscriptie. De munt was al tientallen jaren in het bezit van haar familie.
Experts denken dat de munt in de 10e eeuw geslagen is. De inscriptie (in het Latijn) is: “Harald Gormsson koning der Denen, Scania, Jomsborg, stad Aldinburg.“
Sielski’s familie, die in 1986 van Polen naar Zweden verhuisde, vertelde dat de munt in 1841 gevonden was in een graf onder de kerk van Wiejkowo. Op die plek had eerder een middeleeuwse kapel gestaan.
De familie kwam in het bezit van de munt en de archieven van de kerk (waartussen middeleeuwse Latijnse perkamenten) vlak na de 2e Wereldoorlog toen een Duits gebied tot Polen ging behoren.
Een lid van de familie die het Latijn machtig was, begreep de waarde van de perkamenten uit de 10e eeuw. Hij vertaalde ze naar het Pools. In de perkamenten stond de naam van Harald, wat nog een link met Wiejkowo opleverde. Er zijn echter nog geen plannen voor opgravingen.
1 In het midden van de Vikingtijd, rond het jaar 1000, was Jelling gedurende enige decennia de woonplaats van de Deense koningen. Van twee koningen is zeker dat ze hier hebben gewoond, namelijk Gorm, bijgenaamd ‘de oude’, en zijn zoon Harald Blauwtand. Deze koningen hebben de beroemde monumenten van Jelling nagelaten: twee enorme grafheuvels, twee stenen met inscripties in runenschrift en de kerk van Jelling. De huidige koningin Margrethe II van Denemarken is verwant aan deze koningen.