De Dode Zeerollen zijn een verzameling teksten op perkament, die de belangrijkste passages uit de Hebreeuwse Bijbel bevatten. Hun historisch-religieuze belang is zo groot dat veel onderzoekers de afgelopen 65 jaar hebben geprobeerd zoveel mogelijk geheimen te ontcijferen, zoals in het geval van de recente studie die is gepubliceerd in het tijdschrift PLoS One.
De Dode Zeerollen werden voor het eerst gevonden in de elf grotten van Qumran (gelegen in de woestijn van Judea, op de Westelijke Jordaanoever) tussen 1947 en 1956. De 900 teksten die aan het licht kwamen, werden in de loop van de tijd gedateerd – wat historici ertoe bracht te geloven dat hun auteurs leefden in een periode tussen 150 v.Chr. en 70 n.Chr.
Na deze ontdekking rees echter nog een mysterie: was het slechts één persoon, die in één tijdperk leefde, die ze schreef of meer dan één? De aanwezige geschriften zijn altijd anoniem gebleven. Wie ze ook op de perkamentrollen (en in sommige gevallen papyrus) heeft (over-)geschreven, heeft zijn “werk” nooit ondertekend.
In de afgelopen jaren kwamen een aantal geleerden tot de conclusie, dat het één enkele schrijver moet zijn geweest. Maar de academische gemeenschap heeft deze theorie echter nooit blindelings onderschreven, omdat de conclusies als “niet erg objectief” werden gezien. Het belang van deze manuscripten is echter zo groot dat ze altijd bestudeerd zullen worden, zowel historisch als niet-historisch.
Voorbeelden hiervan zijn professor Mladen Popović van de faculteit Theologie en Religiewetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen en Lambert Schomaker, een collega gespecialiseerd in computer-wetenschappen en kunstmatige intelligentie. Hun samenwerking had een heel specifiek doel: het analyseren van een bepaald perkament, dat van de “Grote Jesaja“. De Jesajarol is een kopie van het boek Jesaja, dat in zowel de Hebreeuwse Bijbel als het Oude Testament is opgenomen. De kopie is rond de tweede eeuw voor Christus voltooid.
Tot nu toe konden wetenschappers niet vaststellen of de Jesajarol het werk was van één of meerdere schriftgeleerden. Er is namelijk nergens op de meer dan zeven meter lange perkamenten rol een duidelijke verandering van handschrift.
Door AI de zogenaamde “biomechanische eigenschappen” te laten onderzoeken, waren de geleerden er aan het begin van hun project zeker van dat ze het aantal schrijvers konden identificeren. Door een lang en ingewikkeld studieproces kwamen ze tot de feitelijke conclusie dat het betreffende perkament door twee verschillende personen was geschreven. Dit was dus in tegenspraak met de eerdere hypothese dat de manuscripten allemaal door één persoon waren samengesteld.
Het belang van deze ontdekking staat niet alleen op zichzelf. Het gebruik van de gehanteerde nieuwe technologie, kan zeer nuttig zijn bij toekomstig onderzoek van andere perkamenten. En dan specifiek al die oude historische bronnen waarvan nog steeds niet duidelijk is wie ze heeft geschreven.