De Marduk voorspelling is een Assyrisch document dat dateert uit de periode 713-612 v.Chr. en werd aangetroffen in een gebouw dat bekendstaat als Het Huis van de Exorcist, naast een tempel in de stad Assur. Het beschrijft de reis van het beeld van de Babylonische god Marduk van zijn geboortestad naar de landen van de Hettieten, Assyriërs en Elamieten. Het voorspelt de terugkeer van het beeld door toedoen van een sterke Babylonische koning.
Nebukadnezar I
Het oorspronkelijke werk werd vrijwel zeker geschreven tijdens de regering van Nebukadnezar I (1125-1104 v.Chr.) als propagandastuk. Nebukadnezar I versloeg de Elamieten en bracht het beeld terug naar Babylon. Het werk werd hoogstwaarschijnlijk in opdracht geschreven om zijn overwinning te vieren. De auteur zou het verhaal zo hebben geconstrueerd dat de gebeurtenissen zich in het verleden afspeelden om een ’profetisch visioen‘ mogelijk te maken. In het verhaal komt de huidige koning om de vrede en orde in de stad te herstellen door het beeld van de god mee naar huis te nemen. Deze vertelvorm was gebruikelijk in het genre dat nu bekendstaat als de Mesopotamische Naru-literatuur, waar historische gebeurtenissen of personen met poëtische vrijheid werden behandeld om een punt te maken.
Naram-Sin
In een werk als De Vloek van Akkad bijvoorbeeld, wordt de historische koning Naram-Sin (2261-2224 v.Chr.), bekend om zijn vroomheid, als goddeloos gepresenteerd in een poging de juiste relatie tussen een vorst en de goden te illustreren. Het punt dat gemaakt wordt, is dat als een koning zo groot als Naram-Sin van Akkad in vroomheid kon falen en gestraft kon worden, hoeveel te meer zou een persoon van lagere rang het dan vergaan.
In de Marduk voorspelling worden de gebeurtenissen ver in het verleden geplaatst, zodat de schrijver het moment kan ‘voorspellen‘ waarop de Babylonische koning het beeld van Marduk naar zijn rechtmatige woonplaats zou terugbrengen. Dit stuk behandelt dus ook de verantwoordelijkheid die een vorst heeft jegens zijn god.
Bij het lezen van de tekst herkent men gemakkelijk de mythische kenmerken en politieke thema’s – zoals Marduks standbeeld dat tevredenheid uitdrukt over de landen van de Hatti en de Assyriërs – beiden beschouwd als bondgenoten – maar ook afkeer van het land Elam, een traditionele vijand van Babylon.
Maar het werk is ook gebaseerd op feitelijke historische gebeurtenissen.
Het verwijderen van een godenbeeld uit een veroverde stad was gebruikelijk en werd beschouwd als een verwoestend verlies voor de veroverden. Dit gold voor elke god in elke stad, maar des te meer voor Marduk en Babylon vanwege hun respectievelijke verheven reputaties.
Apsu en Tiamat
In de Mesopotamische mythologie was Marduk de zoon van Enki (ook bekend als Ea), de god van de wijsheid, die tot koning werd verheven tijdens een grote strijd tussen de legers van de oudere goden en die van hun kinderen. Volgens de Enuma Elish was het universum oorspronkelijk een waterige chaos totdat het zich splitste in zoet water (bekend als Apsu, het mannelijke principe) en zout water (bekend als Tiamat, het vrouwelijke principe).
Apsu en Tiamat brachten vervolgens de andere goden ter wereld die, met weinig te doen, zich zo goed mogelijk bezighielden. Na verloop van tijd begonnen de capriolen van zijn kinderen Apsu te irriteren. Op advies van zijn vizier besloot hij hen te doden. Toen Tiamat hiervan hoorde, onthulde hij het plan aan Enki. Deze bracht zijn vader in een diepe slaap en doodde hem. Tiamat was geschokt en bracht een leger bijeen om haar kinderen te vernietigen. De jongere goden werden teruggedreven totdat Marduk tijdens een raadsvergadering naar voren trad en aankondigde dat hij hen naar de overwinning zou leiden als ze hem tot hun koning zouden maken. Toen ze eenmaal akkoord waren gegaan, doodde hij Tiamat met een grote pijl die haar in tweeën spleet.
Na de krachten van de chaos te hebben verslagen, begon Marduk met de schepping van de wereld, de ordening van de hemelen en de vorming van een nieuw wezen, de mens. Mensen zouden samenwerken met de goden om de krachten van de chaos tegen te houden en de orde in de wereld te handhaven. Op deze manier waren alle mensen kinderen van Marduk die werkten om zijn wil te doen. Marduks verhaal werd zo populair dat hij werd erkend als de oppergod.
