Al eens eerder deed ik verslag van een partij uit de interne waarbij ik het resultaat voor de poorten van de hel moest wegslepen. Eenzelfde ervaring had ik in mijn recente partij tegen Hans Nijland, die ik hieronder geef in de vorm van een “praatje bij een plaatje”:
Uit de Tarrasch variant van het Frans is bovenstaande stelling voortgekomen. Hans speelde zojuist zijn paard naar e5 en ik zat te overdenken hoe ik eindelijk eens een beetje spel zou kunnen krijgen. Dat kan natuurlijk niet met 13…Pxd4 vanwege 14.Pxd4 Dxd4 15.Lxh7 en de zwarte dame gaat verloren. Mijn oog viel echter op f2 in combinatie met de open f-lijn en de zwarte dame op de diagonaal a7-g1. Daarom speelde ik 13…Pxe5, zonder angst voor de vork van de witte pion die op e5 zou komen: 14.dxe5 Pg4; met een driedubbele aanval op f2:
Hans zag zich nu voor het dilemma geplaatst of hij zich, door de loper op d6 te nemen, de inslag op f2 kon permitteren. Laten we eens kijken wat er na 15.exd6… was gebeurd. Mijn plan was dan 15…Dxf2 16.Kh1 Dh4 17.h3 Pf2 met mat (18.Kg1 Pxh3 19.gxh3 Dg3 20.Kh1 Tf2) of dame-winst (18.Kh2 Pxd1 (hoewel ook hier 18…Pxh3 mogelijk is)).
Door 15.Le3… te spelen was het ineens Hans die uitzicht kreeg op een mataanval. Kijk maar eens hoe de stelling er een paar zetten later uitzag:
Kan wit (aan zet) in deze stelling mat aankondigen? Dat was de vraag die Hans en mij bezig hield (dit was ook het moment dat we allebei (met nog zo´n 20 andere Rode Lopers) al het punt voor wit telden. Ik had het gevoel opnieuw voor de poorten van de hel te staan, maar omdat ik de concrete matvariant niet kon uitrekenen speelde ik nog even door om te kijken of Hans hem wel gevonden had).
Bij al dat doorrekenen had ik gezien dat ik de toren op f8 een steuntje moest geven met de dame, want anders zou 20.Dh7 Kf7 21.Lg6 Ke7 22.Dxg7… de toren kosten. Bovendien was het nuttig dat de zwarte dame, samen met de toren op f8, bleef drukken op f2, want anders had wit met groot voordeel 20.Th3… en 21.Txh6… kunnen spelen (hoewel dat ook nu wel gekund had, maar wit had er veel minder voordeel uit kunnen halen). Met deze dubbele functie voor de zwarte dame in gedachten had Hans hier het beste met 20.b4!… kunnen voortzetten. De zwarte dame moet dan kiezen of ze f8 of f2 wil loslaten. Het beste is dan nog: 20…Dxb4 21.Th3 Tf5 (wat anders?) 22.Txh6 De7. Gelukkig koos Hans voor een variant die begon met 20.Dh7… en kon ik vluchten naar de volgende stelling:
Wit heeft twee pionnen meer, waaronder een mooie vrije h-pion, en staat dus gewonnen. Maar hoe wikkel je nu effectief af? Hans koos voor de oude wijsheid dat je moet afruilen als je materieel voor staat. En dat was precies wat ik hoopte, want ik zag plotseling weer allerlei tactische mogelijkheden met de open g-lijn en de loper op de a8-h1 diagonaal. En dat bleken geen waanideeën te zijn, kijk maar: 28.Dh7 Dxh7 29.Lxh7 Th8 30.Ld3 Tg8 en we hebben de volgende stelling bereikt:
De witte koning kan op twee manieren uit het schaak lopen: Kf1 en Kh1. Aan beide zetten kleven echter nadelen. De schaduwzijden van Kh1 worden verderop duidelijk omdat dat de partijvoortzetting was. Op 31.Kf1… was 31…Th8 32.Kg2 Tg8 33.Kh3 Th8 gevolgd en wit zal in remise door herhaling van zetten moeten berusten, of zijn h-pion moeten opgeven. Hans wilde en geen remise en zijn h-pion behouden en ging met de koning naar h1. Dat gaf zwart de mogelijkheid eindelijk eens terug te slaan: 31.Kh1 Tg5 32.Te1… Wit kan geen 32.f4… spelen vanwege 32…d4 en het mat is niet meer te verhinderen. Iets dergelijks dreigt nu ook: 32…d4 33.Le4 Txe5 en we krijgen het volgende plaatje:
Als wit de loper op b7 slaat verliest hij zijn toren op e1. Er moet dus iets anders bedacht worden, en Hans dacht wat gevonden te hebben: 34.Lc6…Als zwart nu de loper slaat worden de rollen omgedraaid en verliest hij zijn toren! Ik had echter weinig keus: 34…Lxc6 35.Txe5 Lxf3 36.Kg1… en zo komen we bij het laatste plaatje:
Is de combinatie loper en vrije d-pion in deze stelling opgewassen tegen de toren? Ik dacht van wel en speelde direct 36…d3. Beter was het om eerst 36…Kd6 en pas na 37.Te1 d3 te spelen. Na 36…d3 had wit zich nog kunnen redden met 37.Te3 Le2 38.Te4! en zwart kan geen 38…d2 spelen vanwege 39.Td4! Die mogelijkheid had wit niet gehad in de al genoemde variant na eerst 36…Kd6 37.Te1 d3 38.Te3 Le2 39.Te4… want zwart heeft dan 39…Kd5! In de partij volgde 36…d3 37.Te1 d2 38.Ta1 d1T 39.Txd1 Lxd1 en zwart won met zijn materiele plus. Ondanks de vele angstige momenten was het toch een partij die veel voldoening gaf.
