In dertig jaar tijd is de mondiale uitstoot van klimaatverwarmende broeikasgassen met de helft toegenomen, ondanks herhaalde beloften van landen om deze terug te dringen.
Nu is er een crisis, waarbij oliestaten vastbesloten zijn hun olie- en gasproductie te vergroten, terwijl arme en kwetsbare landen zeggen dat een dergelijke koers voor hun volkeren het einde van het leven, zoals zij dat hebben gekend, zal betekenen.
In 2023 is het toneel klaar voor een botsing over de menselijke toekomst: COP281 in de Verenigde Arabische Emiraten (UAE).
Verenigde Arabische Emiraten
Kleine eilandstaten zijn verbijsterd dat vuile deals ertoe leiden dat een petrostaat het presidentschap wint voor een jaarlijkse bijeenkomst voor mondiale klimaatbeleidsvorming, te midden van toenemende angst voor nog een jaar van politiek falen en terwijl de klok tikt. En dan, slechts enkele dagen voordat de conferentie begint, blijkt uit gelekte documenten dat de gaststaat – de Verenigde Arabische Emiraten in de Perzische Golf – zijn positie heeft gebruikt om nieuwe oliehandelsovereenkomsten te sluiten met hoge regeringsfunctionarissen en bedrijfsleiders van over de hele wereld.
Zal de voorzitter van de conferentie, die tevens CEO is van het staatsoliebedrijf van de VAE, de media verklaren dat het allemaal ‘nepnieuws’ is? Dat doet hij inderdaad, met een strak gezicht, en de show gaat door, met afbrokkelende geloofwaardigheid.
Voorzitter en/of Olie CEO?
De zojuist beschreven reeks gebeurtenissen kan een goede streamingserie voor Netflix zijn, maar het is geen fictie, maar een feit. In de Verenigde Arabische Emiraten zit Sultan Ahmed al-Jaber, de CEO van Abu Dhabi National Oil Company, deze maand de 28e bijeenkomst voor van de Conferentie van de Partijen van het VN-Raamverdrag inzake Klimaatverandering (UNFCCC) uit 1994, een bijeenkomst algemeen bekend als COP28.
Olie en gas zijn goed voor 27 procent van de economie van de VAE en de helft van de export van het land. In de regio worden de stranden verlicht om ’s nachts te kunnen zwemmen, omdat de dagen ondraaglijk heet zijn. Grote delen van de regio zullen later deze eeuw mogelijk onbewoonbaar zijn.
Toch zijn de VAE van plan de olieproductiecapaciteit dit decennium met een kwart te vergroten, en de gascapaciteit met 150 procent.
Al-Jaber zit een conferentie voor die tot doel heeft gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen, wat sinds de Conferentie van de Partijen in Parijs in 2015 zou betekenen dat de opwarming van de aarde niet boven de 1,5 graden Celsius boven de pre-industriële gemiddelde temperatuur uitkomt.
In werkelijkheid zou een veilige limiet veel lager zijn. In de nasleep van buitengewone en extreme klimaatgebeurtenissen over de hele wereld in 2023, zal de opwarming dit jaar waarschijnlijk 1,5 graden Celsius bedragen, en in 2024 nog hoger zijn als El Niño begint.
Wetenschappers waarschuwen
Eind jaren dertig zou de wereld een opwarming van 2 graden Celsius kunnen bereiken, voorspelt James Hansen, voormalig hoofd klimaatonderzoek bij NASA.
Wetenschappers van de Universiteit van New South Wales waarschuwen dat “een evenwichtsklimaat onder de huidige concentraties kooldioxide (CO2) een zeeniveau zou hebben dat 5 tot 25 meter hoger zou zijn.”
En de opwarming van de aarde zal waarschijnlijk de mondiale voedselvoorziening treffen, lang voordat het niveau van 1,5 graad Celsius wordt bereikt, aldus de voorzitter van de woestijnvormingsconferentie van de VN, Alain-Richard Donwahi uit Ivoorkust.
Dit jaar heeft de grootste rijstexporteur ter wereld – India – de rijstexport verboden vanwege de extreme klimaateffecten op de productie, en de Europese Unie zal olijfolie moeten importeren als gevolg van bosbranden en stijgende zomertemperaturen.
Struisvogels
Het is duidelijk dat de huidige klimaatomstandigheden al gevaarlijk zijn, maar de COP28-deelnemers wenden wanhopig hun blik af en verkondigen platitudes over koolstofbudgetten en dat het pad van 1,5 graden Celsius haalbaar blijft. Ondertussen blijven de grootste producenten van fossiele brandstoffen ter wereld zich sterk richten op het oppompen van meer olie en gas. De wetenschappelijke noodzaak om de fossiele brandstoffen met spoed tot nul terug te brengen, krijgt geen plaats aan de discussietafel.
Het recente VN-rapport over de kloof tussen politieke woorden en daden, ‘Phasing up or phasing down’, geeft op scherpe wijze de tegenstrijdigheid weer. Er staat dat de toezeggingen van de overheid de uitstoot van de opwarming van de aarde tegen 2050 met de helft (nog steeds onvoldoende) zouden verminderen, maar hun feitelijke plannen en projecties zouden tegen 2050 niet tot een afname leiden. Het gebruik van olie en gas zal toenemen en het gebruik van steenkool zal afnemen. De bedoelingen van de vijf grootste producenten van fossiele brandstoffen ter wereld zijn duidelijk – en bedreigend voor de beschaving.
China
In China zal de olieproductie tot 2050 naar verwachting vlak blijven, maar de gasproductie zal tussen 2020 en 2050 met meer dan 60 procent toenemen, terwijl het steenkoolverbruik tot 2030 hoog zal blijven en vervolgens scherp zal dalen tot ongeveer 30 tot 40 procent van het huidige niveau in 2050.
VS
In de Verenigde Staten zal de olieproductie groeien en vervolgens tot 2050 op recordniveau blijven, en de gasproductie zal naar verwachting tot 2050 voortdurend en aanzienlijk toenemen; De kolenproductie zal in 2050 ongeveer de helft bedragen van het huidige niveau.
Rusland
Er zijn alleen prognoses voor Rusland beschikbaar voor 2035, waarbij de kolen- en gasproductie naar verwachting aanzienlijk zal toenemen, terwijl de olieproductie vlak blijft. De olie- en gasproductie vertegenwoordigt 19 procent van de economie.
Saoedi-Arabië
Het plan van Saoedi-Arabië is om de olie- en gascapaciteit te vergroten: de olieproductie zal naar verwachting met 26 tot 47 procent groeien in 2050, terwijl de gasproductie tussen 2019 en 2050 met 40 procent zal groeien. De olie- en gasproductie vertegenwoordigt de helft van de Saoedische economie.
Australië
En Australië is een van de twee grootste exporteurs van vloeibaar aardgas en steenkool ter wereld. De gasproductie zal naar verwachting de komende vijftien jaar boven het huidige niveau blijven, terwijl de steenkoolproductie in dezelfde periode hoog zal blijven, boven de 450 miljoen ton per jaar.
Veto van de olieproducent
Wat het woord-versus-daden-probleem nog verergert, is dat iedere lidstaat bij de COP het vetorecht heeft over uitkomsten en bewoordingen, waardoor de oliestaten het vermogen krijgen om de sterkere standpunten van de meest kwetsbare staten te ondermijnen. De geschiedenis van het COP-proces is een van de petrostaten die hun macht uitoefenen om uitkomsten met de kleinste gemene deler te produceren die niet stroken met de wetenschappelijke realiteit.
COP veranderingen
Misschien hebben de COP-bijeenkomsten zoals het er nu voorstaat hun beste tijd gehad en kunnen andere benaderingen, waaronder bilaterale overeenkomsten tussen belangrijke spelers, voor nieuw leiderschap en hogere ambitie zorgen. Als het COP-proces relevant wil zijn, moet het op zijn minst de manier waarop het werkt fundamenteel veranderen.
Belangrijke veranderingen moeten zich richten op
- de consensusregel die buitengewone bevoegdheden aan petrostaten geeft, en
- op het beperken van de toegang voor de lobbyindustrie voor fossiele brandstoffen bij de COP’s.
Een voorstel van de Club van Rome – onderschreven door onder meer voormalig VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon en voormalig president van Ierland Mary Robinson, naast andere prominente figuren – benadrukt zowel de noodzaak van capaciteit om op onze huidige noodsituatie te reageren, als om de Klimaatakkoorden van Parijs te respecteren. Dit kan door landen aan te spreken op de financiering van de transitie. Het voorstel ondersteunt ook een, op wetenschap gebaseerde, aanpak in het COP-proces, met regelmatige updates over nieuwe ontwikkelingen en kleinere, frequentere bijeenkomsten om ervoor te zorgen dat regeringen niet de enige stem zijn die wordt gehoord tijdens officiële discussies.
Als de huidige COP deze kant op zou kunnen gaan, is er misschien hoop. Maar als het politieke gebrul, aangewakkerd door de verslavingen aan olie en gas, de boventoon voert, zal de cultuur van mislukking blijven bestaan, met ernstige gevolgen voor de toekomst van de mensheid.
1 COP28 is de 28ste Conference of the Parties (lijst van de UN). Er worden 70.000 deelnemers aan deze conferentie verwacht.
Wat wordt er besproken op COP28?
De discussies op COP28 moeten vooruitgang boeken op verschillende werkstromen:
- het uitwerken van de details van de financieringsfaciliteit voor verliezen en schade om kwetsbare gemeenschappen te helpen omgaan met onmiddellijke klimaateffecten;
- het streven naar een mondiaal doel op financieel gebied dat de inspanningen van ontwikkelingslanden bij het aanpakken van de klimaatverandering zou helpen financieren;
- het versnellen van zowel een energietransitie als een rechtvaardige transitie;
- het dichten van de enorme emissiekloof, om er maar een paar te noemen.
Bovendien zal de allereerste mondiale inventarisatie worden afgerond. Dit is een proces voor landen en belanghebbenden om te zien waar zij gezamenlijk vooruitgang boeken in de richting van het behalen van de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs – en waar niet. Uit de mondiale inventarisatie is gebleken dat we niet op koers liggen om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden Celsius. Het venster voor betekenisvolle verandering sluit zich en het is nu tijd om actie te ondernemen.
Regeringen zullen op de COP28 een besluit nemen over de mondiale inventarisatie, die kan worden benut om de ambitie in hun volgende ronde van klimaatactieplannen, die tegen 2025 moet plaatsvinden, te versnellen.
De mondiale inventarisatie heeft ons laten zien waar de vooruitgang te langzaam gaat. Maar het legde ook het enorme scala aan instrumenten en oplossingen bloot die door landen naar voren zijn gebracht.
COP 28 moet een ‘can-do COP’ zijn waarin landen laten zien hoe deze instrumenten in de cruciale komende twee jaar aan het werk zullen worden gezet, om het tempo dringend op te voeren.