Twee dagen na mijn verjaardag viert de Wereldschaakbond, Fidé (Fédération Internationale des Échecs), die van haar. Die 20ste juli is inmiddels gepromoveerd tot International Chess Day.
100 jaar geleden
De FIDE werd op 20 juli 1924 in Parijs opgericht. Tot aan de Tweede Wereldoorlog had de federatie weinig te betekenen. Alleen een aantal West-Europese en Zuid-Amerikaanse bonden was lid, de meeste grootmeesters wilden er weinig mee te maken hebben en de FIDE kreeg geen greep op (de organisatie van) het wereldkampioenschap.
Euwe – Aljechin
Na de Tweede Wereldoorlog nam de FIDE snel in belang toe. De winnaar van de laatste match om het wereldkampioenschap dat privé was georganiseerd, Alexander Aljechin, was in 1946 overleden. Hij had gewonnen van Max Euwe, die normaal gesproken de titel weer zou terugkrijgen. En dat was ook zo voor één dag, tijdens het congres in 1948 waarbij de Sovjet-Unie lid werd van de FIDE. Zij waren inmiddels uitgegroeid tot het sterkste schaakland en eisten dat de wereldtitel vacant werd. Euwe stemde daarmee in, mits de FIDE voortaan zou toezien op de organisatie van de Wereldtitel toernooien of matches.
Vijfkamp in 1948
Men liet er geen gras overgroeien en meteen in 1948 werd een toernooi gehouden om een nieuwe wereldkampioen aan te wijzen. De deelnemers aan het toernooi, dat deels in Den Haag (in het Nationaal Schaakgebouw) en deels in Moskou werd gehouden, waren Michail Botvinnik, Paul Keres, Vasili Smyslov, Samuel Reshevsky en Max Euwe. De deelnemers speelden elk vijf partijen tegen elkaar.
Botvinnik won met 14 punten.
WK cycli van 3 jaar
Daarna werd in cycli van ongeveer drie jaar een uitdager geselecteerd. Een cyclus bestond uit zone-toernooien, interzone-toernooien en een kandidatentoernooi of kandidaten-matches. De winnaar van deze uitgebreide cyclus had daarmee het recht verworven, de zittende wereldkampioen uit te dagen voor een match om het wereldkampioenschap.
Voor deze match zijn verschillende systemen gehanteerd. Een aantal malen werden er eenvoudigweg 24 partijen gespeeld. Dit had echter als nadeel dat een speler die eenmaal een (minimale) voorsprong opgebouwd had, in opvolgende partijen minder risico’s ging nemen. Een later gehanteerd systeem kwam erop neer dat net zo lang doorgespeeld werd totdat een van beide spelers zes winstpartijen gerealiseerd had.
Titel formalisatie
In 1950 formaliseerde de FIDE titels als grootmeester en meester en stelde de regels vast om dergelijke titels te verkrijgen. In 1970 werd de FIDE-rating ingevoerd.
In de jaren 70 kreeg de FIDE, met name haar toenmalige president, Max Euwe, te maken met problemen rond de matches om het wereldkampioenschap, zoals de match Spassky-Fischer in 1972, de niet gespeelde match Fischer-Karpov in 1975 en de match Karpov-Kortsjnoi in 1978. Max Euwe zette als president ook een beleid in om zo veel mogelijk landen lid te maken van de FIDE.
FIDE concurrentie
Onder president Florencio Campomanes ontstonden er opnieuw problemen met het wereldkampioenschap. Campomanes nam in 1984 de nog steeds omstreden beslissing de (eerste) tweekamp tussen Karpov en Kasparov af te breken. In 1993 stapten wereldkampioen Kasparov en zijn uitdager Nigel Short zelfs helemaal uit de FIDE en richtten de Professional Chess Association (PCA) op.
Twee wereldkampioenen?!
De FIDE organiseerde daarop een tweekamp tussen Anatoli Karpov en Jan Timman, de spelers die in, respectievelijk, de halve finale en de finale van de kandidatenmatches door Short waren verslagen. Daarna zijn er tot 2006 twee ‘lijnen’ van wereldkampioenen geweest voordat het werd hersteld.
