In deze tijden van desinformatie, lijkt mij de aandachtspanne van een mens een factor bij het maken van onderscheid tussen fact en fictie, Dus ik ben er nog eens dieper ingedoken.
Het concept van aandachtspanne is uitgebreid bestudeerd, met name in de context van onderwijs, mediaconsumptie en de impact van technologie op cognitieve functies.
Definitie en meting
De aandachtspanne wordt doorgaans gedefinieerd als de tijdsduur waarin een persoon zich kan concentreren op één enkele activiteit of stimulus voordat hij of zij zijn of haar concentratie verliest.
Het kan sterk verschillen, en is afhankelijk van het individu, de taak, de omgeving, interesse, motivatie en mentale of fysieke gezondheid.
Onderzoekers meten de aandachtspanne door middel van verschillende taken en tests, zoals continue prestatietaken (CPT), waarbij individuen gedurende een bepaalde periode op specifieke stimuli moeten reageren. De duur en consistentie van hun focus worden gebruikt om de aandachtspanne te beoordelen.
Factoren die de aandachtspanne beïnvloeden
Leeftijd
De aandachtspanne neemt over het algemeen toe met de leeftijd tijdens de kindertijd en adolescentie, met een piek in de vroege volwassenheid. Jonge kinderen hebben een kortere aandachtspanne, die geleidelijk verbetert naarmate ze groeien en cognitieve vaardigheden ontwikkelen.
Interesse en betrokkenheid
De interesse van een persoon in een taak heeft een aanzienlijke invloed op zijn aandachtspanne. Mensen blijven zich beter concentreren op activiteiten die ze boeiend of leuk vinden.
Omgeving
Afleidingen in de omgeving, zoals lawaai, rommel of onderbrekingen, kunnen de aandachtspanne verkorten. Een rustige, georganiseerde omgeving ondersteunt over het algemeen langere periodes van concentratie.
Mentale en fysieke gezondheid
Aandoeningen zoals ADHD, angst, depressie en vermoeidheid kunnen de aandachtspanne negatief beïnvloeden. Omgekeerd kunnen voldoende slaap, regelmatige lichaamsbeweging en goede voeding de focus verbeteren.
Technologie
En hier de plaag van onze tijd: de opkomst van digitale media en multitasking. De constante beschikbaarheid van informatie en de gewoonte om te schakelen tussen taken (bijvoorbeeld e-mails, sociale media of video’s bekijken) kunnen het moeilijker maken om de focus gedurende langere tijd op één activiteit te houden.
Trends en veranderingen in aandachtspanne
Studies suggereren dat de gemiddelde menselijke aandachtspanne de afgelopen jaren is afgenomen. Een onderzoek uit 2015 van Microsoft beweerde zelfs dat de gemiddelde aandachtspanne was gedaald van 12 seconden in 2000 naar 8 seconden (in 2015), en schreef deze daling toe aan het alomtegenwoordige gebruik van smartphones en andere digitale apparaten. Deze resultaten zijn echter bekritiseerd en moeten met een korrel zout worden geïnterpreteerd.
Het is natuurlijk zo dat internet, sociale media en mobiele apparaten zijn ontworpen om de aandacht van gebruikers te trekken en vast te houden. Dat gebeurt door middel van constante meldingen, snel toegankelijke informatie en boeiende content. Hoewel dit de betrokkenheid bij digitale content kan vergroten, bevordert het ook de gewoonte om alles in de gaten te willen houden en dat kan bijdragen aan een kortere aandachtspanne. Ook de hoeveelheid informatie die dan moet worden verwerkt, kan de aandachtspanne eveneens beïnvloeden. Als je wordt gebombardeerd met overmatige informatie, neemt je vermogen om te concentreren af.
Aandachtspanne in het onderwijs
In onderwijsomgevingen is de aandachtspanne een cruciale factor bij het leren. Leraren en opvoeders gebruiken verschillende strategieën om de betrokkenheid van studenten te behouden, zoals het opsplitsen van lessen in kortere segmenten, het opnemen van interactieve elementen en het gebruiken van verschillende instructiemethoden om in te spelen op verschillende leerstijlen.
Volgehouden aandacht is nauw verbonden met geheugenvorming. Het vermogen om je op een taak te concentreren, zorgt voor een betere codering van informatie in het langetermijngeheugen, wat essentieel is voor het leren en behouden van kennis.
Onderzoek wijst uit dat het nemen van korte pauzes de aandachtspanne en bijbehorende productiviteit kan verbeteren. De Pomodoro-techniek1 houdt bijvoorbeeld in dat je 25 minuten werkt en dan een pauze van 5 minuten neemt, wat kan helpen om de focus gedurende langere periodes te behouden.
Verbeteren van je aandachtspanne
Praktijken zoals mindfulness en meditatie blijken de aandachtspanne te verbeteren doordat de hersenen getraind worden om zich te concentreren op het “nu” en afleidingen te weerstaan.
Regelmatige fysieke activiteit is in verband gebracht met een verbeterde cognitieve functie, waaronder de aandachtspanne. Oefening verhoogt de bloedstroom naar de hersenen, wat de focus en concentratie kan verbeteren.
Verminder multitasking en focus op één taak tegelijk om de aandachtspanne te versterken. Multitasking leidt vaak tot verdeelde aandacht, wat de kwaliteit van het werk kan aantasten en de algehele efficiëntie kan verminderen.
1 De Pomodoro-techniek is een methode voor tijdmanagement, ontwikkeld aan het eind van de jaren tachtig door Francesco Cirillo. Hij gebruikte, naar eigen zeggen, een kookwekker in de vorm van een tomaat. ‘Pomodoro’ is het Italiaanse woord voor tomaat.
Bij de techniek wordt een timer gebruikt, waarmee steeds periodes van 25 minuten geconcentreerd werken aan een taak worden afgebakend. Deze 25 minuten worden vervolgens opgevolgd door drie tot vijf minuten pauze, waarna weer een nieuwe periode van 25 minuten kan worden gestart. Na de vierde keer mag een langere pauze genomen worden.
De techniek bestaat uit vijf stappen:
- Besluit welke taak je gaat doen
- Stel de kookwekker in op 25 minuten
- Werk aan de gekozen taak tot de wekker gaat
- Neem een korte pauze (3 tot 5 minuten)
- Bij elke vierde “pomodoro” neem je een langere pauze (tussen de 15 en 30 minuten)
