Blogs van Jos Heesen
Filosofie is iets waar ik pas op veel latere leeftijd in geinteresseerd ben geraakt, als bijprodukt van mijn interesse in wis- en natuurkunde en kosmologie.
Dat mensen de geschiedenis willen herhalen is doorgaans geen bewuste keuze, maar eerder een weerspiegeling van een “diepere psychologische, sociale en culturele dynamiek”.
Er zijn verschillende redenen waarom de geschiedenis zich vaak lijkt te herhalen, en waarmee het gezegde “een geschiedenis die niet geleerd wordt, is gedoemd zich te herhalen” wordt bevestigd.
Hierbij een aantal oorzaken waarom de geschiedenis zich steeds herhaalt.
In deze tijden van desinformatie, lijkt mij de aandachtspanne van een mens een factor bij het maken van onderscheid tussen fact en fictie, Dus ik ben er nog eens dieper ingedoken.
Het concept van aandachtspanne is uitgebreid bestudeerd, met name in de context van onderwijs, mediaconsumptie en de impact van technologie op cognitieve functies.
In veel conflicten tussen moslims en niet-moslims wordt gerefereerd naar Soera 4 van de Koran. Omdat ik als niet-moslim onvoldoende kennis heb van de teksten in de Koran, vroeg ik ChatGPT om Soera 4 toe te lichten. Het valt mij op dat het antwoord volledig politiek correct is en dat het “gebruik” ervan door Islamitisch terrorisme onterecht is.
Al in 2007 was er in de Duitse rechtspraak al een duidelijk geval van een verschoven Overton Window bij een van de uitspraken. Ik citeer een artikel uit The Guardian:
Duitse rechter beroept zich op Koran om mishandelde vrouw echtscheiding te weigeren.
Toen ik me verdiepte in Poppers Paradox liep ik tegen het, voor mij onbekende, begrip Overton Window aan. Natuurlijk wilde ik daar meer over weten…
In het digitale tijdperk is de snelle verspreiding van informatie via sociale media en andere online platforms een tweesnijdend zwaard geworden. Hoewel het de toegang tot kennis heeft gedemocratiseerd en mensen over de hele wereld met elkaar heeft verbonden, heeft het ook geleid tot een gevaarlijk fenomeen: ‘fake news’ (nepnieuws/desinformatie).
Nog maar eens wat over de plaag van onze tijd: desinformatie of “fake news” zoals dat wordt gegenereerd door de diverse AI mogelijkheden (voor tekst, beeld en geluid).
Zelfs het onderzoek naar die desinformatie is de afgelopen jaren onder vuur komen te liggen.
Politici van rechts hebben ongefundeerde beweringen gedaan over hoe onderzoek naar desinformatie conservatieve standpunten het zwijgen oplegt, terwijl anderen hebben betoogd dat desinformatie moeilijk te identificeren is en dat fact-checking-initiatieven te politiek zijn om effectief te zijn.
Poppers paradox stelt dat als de tolerantie van een samenleving ook opgaat voor de intoleranten, dan zal die intolerantie uiteindelijk gaan domineren, waardoor de toleranten en hun tolerantie worden geëlimineerd. Dus moet de samenleving, om een tolerante samenleving te blijven, het recht hebben om intolerant te zijn ten opzichte van intolerantie. Ik heb het idee dat dit nu nog actueler is dan in 1945, toen het boek gepubliceerd werd.
Er is al veel ophef over de gevaren van kunstmatige intelligentie, zeker als het ingezet wordt voor ‘alternative facts’, ‘fake news’ en natuurlijk het onderbouwen van complottheorieën.
Wat kunnen we nog als waar beschouwen?
In mijn bibliotheek staat het boekje “Manual on the art of Living” opgetekend tijdens de colleges van de stoïcijnse filosoof Epictetus (in het Latijn Encheiridion genoemd). Met zijn eerste zin: ‘De werkelijkheid is in twee categorieën te verdelen: wat wel in onze macht ligt en wat niet in onze macht ligt.’ wordt de kern van het stoïcisme neergezet.