In de nieuwsbrief van The Philosopher’s Shirt trof ik een treffende tekst aan over de komende Amerikaanse verkiezingen. Die lijken meer en meer surrealistisch te worden. Niets illustreert dat beter dan het bizarre schouwspel van Elon Musk die Donald Trump steunt, terwijl hij met de naam van Orwell zwaait als een strijdvlag. Ik gebruik die tekst als basis voor dit bericht.
Elon Musk
Musk, die de wereld graag waarschuwt voor de gevaren van dystopieën zoals 1984, staat nu schouder aan schouder met Trump, een man die Orwells concept van dubbelspraak laat lijken op een goedkope truc. Het is alsof we een parallel universum zijn binnengegaan waar Orwell door beide politieke kampen wordt aangenomen als de ultieme autoriteit op het gebied van hun versie van de waarheid.
Orwell waarschuwde ons echter alleen voor de tirannie van het totalitarisme, wanneer de macht in handen valt van enkelen. En in dit geval zijn die enkelen Donald Trump en de rijkste persoon ter wereld (althans van degenen die publiekelijk bekend zijn), die ook eigenaar is van X (voorheen Twitter): Elon Musk.
Is het ironie als Musk tweet over alles wat hij van Orwells oeuvre weet? Of lijkt hij er echt van te genieten om te tweeten over Orwelliaanse dystopieën en de gevaren van Big Brother-achtige surveillance, censuur en overheidscontrole (zie Orwells ‘1984’). En dan draait het blad en is Musk weer aardig tegen Trump, een man die geen moeite heeft met het centraliseren van macht, het demoniseren van de pers en het gooien van Orwells concept van ‘waarheid’ in een blender die is ingesteld om te pureren.
Wat nog Orwelliaanser is, of misschien gewoon pijnlijk ironisch, is dat Musk eigenaar is van Twitter (nu X), een van de platforms waar de manipulatie van informatie vanzelfsprekend is. Hij waarschuwt ons voor Big Brother, maar Big Brother is misschien wel Musk zelf, die ’s ochtends vroeg op zijn telefoon kijkt en beslist wie er mag spreken en wie er wordt verbannen.
Orwell zou waarschijnlijk gefrustreerd zijn handen in de lucht gooien.
Uiteindelijk zijn deze tegenstrijdigheden eigenlijk lachwekkend. Musk waarschuwt voor een dystopie, maar door het digitale stadsplein te bezitten en Trump te steunen, creëert hij er zelf actief een.
Trump schreeuwt moord en brand over Orwelliaanse controle, terwijl hij tegelijkertijd de tools omarmt om de macht te centraliseren op een manier die Big Brother trots zou maken.
De Clou
Orwell was zelf eigenlijk heel duidelijk over één ding: zijn kritiek was niet op communisme in het algemeen, maar op totalitarisme in al zijn vormen gericht. Orwell was in feite een uitgesproken democratisch socialist, iemand die sterk geloofde in gelijkheid en sociale rechtvaardigheid, maar bang was dat macht in de verkeerde handen – of het nu fascistisch of communistisch was – die idealen in onderdrukking zou kunnen veranderen.
De Republikeinse versie
De Republikeinen houden ervan om Orwell te zien als de man die ons “waarschuwde” voor het socialisme, door te wijzen naar 1984 of Animal Farm als bewijs dat linkse ideeën onvermijdelijk leiden tot autoritaire controle. Vooral Trumps kamp is erop gebrand om dit verhaal te promoten, door te waarschuwen dat elke overheidsinterventie een glibberige helling is. Maar wat ze gemakshalve vergeten, is dat Orwell niet waarschuwde voor het socialisme als concept – hij waarschuwde voor de corruptie van macht. In zijn essays en brieven zei Orwell expliciet dat hij een democratisch socialist was, die geloofde in een regering die het volk diende zonder in tirannie te vervallen.
De Democratische versie
Ondertussen hebben de Democraten ook geprobeerd zich achter Orwell te scharen, door te wijzen op zijn levenslange strijd tegen fascisme en autoritarisme. Maar zelfs hier is het beeld scheef. Orwells grootste angst was dat elke ideologie – kapitalistisch, socialistisch, fascistisch, noem maar op – in handen van de verkeerde mensen tot onderdrukking en controle zou kunnen leiden. Hij wees niet één politiek kamp aan als de “slechteriken”; hij wees op de menselijke neiging om macht te misbruiken wanneer die te veel wordt gegeven. Of het nu de zware hand van de staat is of ongecontroleerde macht van bedrijven, Orwells boodschap is dezelfde: wees op je hoede voor degenen die beweren te weten wat het beste voor je is, en vraag je altijd af wie de teugels in handen heeft.
Conclusie
Dus terwijl beide kampen snel Orwells gezag voor hun eigen doeleinden aanmatigen, zou de echte Orwell waarschijnlijk zijn hoofd schudden bij het hele schouwspel. Hij was een democratisch socialist, een strijder voor rechtvaardigheid en een felle tegenstander van autoritarisme in welke vorm dan ook.
Als we één ding van Orwell hebben geleerd, dan is het dit: wees op je hoede voor iedereen die beweert de enige beschermer van de vrijheid te zijn, vooral als zij degenen zijn die de macht in handen hebben.
Make Orwell fiction again
En de cirkel is rond; The Philosopher’s Shirt heeft t-shirts met de opdruk: “Make Orwell fiction again“!
