In een bericht over de Grot van Plato op deze site, kwam het begrip echokamer voor. Om daar wat meer over te weten te komen, zocht en vond ik een Duits-Noorse studie hierover. Ik haal wat krenten uit de pap.
Duiding van begrip echokamer
“Echo chamber” verwijst oorspronkelijk naar een fysieke “kamer met geluidreflecterende muren die worden gebruikt voor het produceren van holle of echoënde geluidseffecten” (Merriam-Webster Dictionary). Metaforisch beschrijft de term informatieomgevingen die worden gecreëerd door gepersonaliseerde informatiebronnen (bijv. Sociale Media (SM)).
Berichten die populair zijn onder gelijkgestemde individuen resoneren (individuele, sociale en algoritmische selectiviteit versterkt elkaar), zodat dezelfde berichten steeds opnieuw worden gehoord. Dergelijke informatieomgevingen zullen zich voornamelijk ontwikkelen in het geval van individuen met een homogeen netwerk, wat over het algemeen leidt tot een lage saillantie van uitdagende informatie en meningen.
In echokamers terechtkomen is altijd mogelijk geweest (bijv. bij het toetreden tot een radicale groep), maar is mogelijk veel gemakkelijker, vloeiender, verleidelijker en frequenter geworden bij het gebruik van SM.
Echokamers ontberen nog steeds een duidelijke, consistente definitie als een concept van media-effecten. Veel studies gebruiken echokamers alleen als een conceptueel “anker” voor het onderzoeken van een veelheid aan verschillende fenomenen, zoals selectieve blootstelling, cognitieve dissonantie, of politieke polarisatie. Studies die het concept van echokamers als zodanig dieper onderzoeken, zijn nog steeds schaars.
Ontstaan van echokamers
De bestaande studies verduidelijken dat de werkelijkheid veel genuanceerder is. De waarschijnlijkheid dat echokamers ontstaan is alleen hoog als aan specifieke voorwaarden wordt voldaan: als netwerken homogeen zijn, onderwerpen controversieel zijn en politieke voorkeuren sterk zijn.
Als er echokamers ontstaan, zal de meningsuiting daarbinnen sterker zijn om drie redenen:
(1) de houding van de insiders neemt toe samen met de identificatie met hun “meningkamp”;
(2) ze verwachten een kleinere kans om met argumentatieve uitdagingen of zelfs sociale sancties te worden geconfronteerd;
(3) boeiende of provocerende activiteiten van andere gebruikers kunnen de meningsuiting motiveren.
Premissen over het ontstaan van een echokamer
De voorspelling dat algoritmische nieuwsaanbevelingen resulteren in echokamers, wordt gekenmerkt door verschillende impliciete premissen die slechts gedeeltelijk of helemaal niet van toepassing zijn.
In de studie worden vier van dergelijke premissen gereconstrueerd op basis van de literatuur over echokamers die nog niet in samenhang zijn besproken. Dit kan verreikende gevolgen hebben als ze leiden tot misleidende conclusies door wetenschappers. Deze vier premissen zijn terug te voeren op twee sleutelvariabelen die volgens ons standaard zouden moeten worden gebruikt in echokamer studies: informatiemenu’s (premissen 1/2) en reeds bestaande attitudes (premissen 3/4):
- SM zijn de enige informatiebron die ertoe doet.
- De inhoud van SM- en nieuwsmedia verschilt fundamenteel.
- Echokamers zijn op gelijke wijze van toepassing op alle SM-gebruikers.
- Echokamers bieden een effectieve immuniteit tegen het onderdrukken van de effecten van ‘grote boodschappen’.
Het blootleggen van deze impliciete premissen en het empirisch ter discussie stellen ervan biedt een goed startpunt voor het ontwikkelen van een duidelijker concept van echo chambers.
Conclusie van de studie
Sociale media (SM) worden vaak beschouwd als drijvende krachten achter gepersonaliseerde echokamers, waarin alleen ideeën resoneren die individuen al hebben, wat leidt tot extremere meningen en een intensievere meningsuiting. Recente theorieën en bewijsvoering hebben echter twijfels gezaaid over de universele toepasbaarheid van de echokamer-metafoor, en wijzen erop dat communicatie-effecten op meningsuiting veel complexer zijn dan de metafoor suggereert.
Met de vluchtelingencrisis in Duitsland als achtergrond, stelt de huidige studie vier impliciete premissen van de echokamer-metafoor empirisch ter discussie. De bevindingen laten een complexer beeld zien dan de metafoor suggereert:
(1) Het negeren van andere informatiebronnen dan SM kan leiden tot ernstige misinterpretaties; ogenschijnlijk bewijs voor echokamers verdwijnt na correctie voor nieuwsmediagebruik.
(2) Vertrouwen in SM stimuleert over het algemeen geen meningsuiting.
(3) Een extreme houding matigt het effect van vertrouwen in SM, wat suggereert dat mensen met extremere opvattingen vatbaar zijn voor echokamer-effecten.
(4) Een houding ten opzichte van de kwestie matigt het effect van vertrouwen in SM, wat suggereert dat echokamers hun gebruikers niet volledig afschermen van het publieke debat.
Echo Chamber Continuum (ECCo)-model
Wij stellen het Echo Chamber Continuum (ECCo)-model voor om de ontwikkeling van de echo chamber-metafoor te stimuleren tot een theorie die geschikt is voor het bestuderen van meningsvorming.
