In een Netflix serie die we nu aan het volgen zijn1, kwam de term ‘gaslighting’ voorbij. De exacte betekenis en afkomst was mij niet duidelijk, dus op het internet gezocht en dit gevonden:
Wat is gaslighting?
Bij gaslighting verdraait iemand de waarheid om zo een ander steeds meer aan zichzelf te laten twijfelen. Dit geeft macht: hoe onzekerder het slachtoffer is, hoe meer je vertrouwt op en afhankelijk wordt van de gaslighter. Waar komt de term ‘gaslighting’ vandaan? En hoe herken je het?
Ingrid Bergman
De term is afkomstig van de titel van het toneelstuk Gaslight (geschreven door de Britse toneelschrijver Patrick Hamilton, 1938) dat meermaals verfilmd is, onder andere in 1944 met Ingrid Bergman in een van de hoofdrollen.
De echtgenoot in Gaslight draait zo nu en dan het gaslicht lager. De vrouw merkt op dat de lamp minder licht geeft, maar de man ontkent in alle toonaarden en suggereert herhaaldelijk dat ze de laatste tijd wat bijziend overkomt. De vrouw gaat twijfelen totdat ze uiteindelijk gelooft dat niet het licht zwakker wordt, maar haar eigen ogen of gezond verstand.
De term wordt ook gebruikt in wetenschappelijke, psychologische literatuur en in de politieke journalistiek.
Emotionele manipulatie
Een gaslighter voedt zijn of haar zelfvertrouwen door de waarheid overtuigend te verdraaien. Door de twijfel die dit zaait (‘Ben ik nou gek?’) gaat het slachtoffer meer en meer op de gaslighter leunen, waardoor deze zich steeds belangrijker voelt. Het gaat hier meestal om een aangeleerd mechanisme, niet om doelbewuste acties.
Gaslighting gebeurt subtiel en is een sluipend proces. Je kan hierdoor heel lang niet doorhebben wat er eigenlijk gaande is. Het lijkt steeds om kleine dingen te gaan, maar uiteindelijk is de impact op het zelfvertrouwen van het slachtoffer erg groot.
1 Dit is de Koreaanse serie ‘The Beqeathed‘ (De erfgenamen) met Neflix release datum 19 januari 2024.
Het leven lacht academica Yoon Seo-ha allesbehalve toe. Ze maakt maar geen promotie en tot overmaat van ramp ontdekt ze dat haar echtgenoot een affaire heeft. Als ze op een dag het nieuws krijgt dat ze een stuk grond erft van haar oom, dan kan dat weleens een kentering in haar leven betekenen. Maar de kavel, gelegen in een klein dorpje, blijkt een begraafplaats te zijn. Hoewel die plek waarschijnlijk geen enkele waarde heeft, ontdekt Yoon al snel dat er vanuit duistere hoeken interesse is in de begraafplaats – waarschijnlijk omdat er met de lijken ook geheimen begraven liggen.
De duistere openingsscène strompelt een man op leeftijd in het donker over een verlaten weiland waar nog wel de contouren van een kruis zichtbaar zijn. De oude man valt uiteindelijk dood neer, wijzend naar het dorpje in de verte. Zo wordt gesuggereerd dat The Bequeathed (Seon-san) misschien wel draait om paranormale verschijnselen. Rechercheur Choi Sung-jun begint ter plaatse aan een onderzoek, omdat hij denkt dat de man (die Yoons oom blijkt te zijn) is vergiftigd.
Tijdens de uitvaart beweert een van de aanwezigen, Kim Young-ho, bovendien Yoons halfbroer te zijn. Wil hij ook aanspraak maken op de erfenis? Of juist voorkomen dat Yoon begint te graven in het verleden?