Blogs van Jos Heesen
Mijn oorspronkelijke studierichtingen op de RU te Utrecht waren Wis- en Natuurkunde en als bijvak Sterrenkunde. Vandaar de interesse.
De keuze voor de term quark is enigszins bizar. Gell-Mann had een woord in gedachten met een soortgelijk geluid dat geschreven zou kunnen worden als “KWORK”. Later merkte hij op dat er in de roman Finnegans wake (The wake for Finnegan) van James Joyce de uitdrukking “Three quarks for Muster Mark!” stond.
Ramanujan, geboren in 1887 in Erode (India), sprak de eerste drie jaar van zijn leven nauwelijks een woord, zozeer zelfs dat zijn moeder vreesde dat hij stom was. Zijn wiskundige talent kwam al vroeg naar voren en op elfjarige leeftijd had hij de kennis van twee universiteitsstudenten die bij hem thuis logeerden al overtroffen.
Wellicht het meest gebruikte symbool in de wis- en natuurkunde is het “is gelijk” teken (=). Vreemd genoeg werd het pas in de 16e eeuw “uitgevonden” en wel door de Engelsman Robert Recorde (hij kwam uit Wales).
Toen ik, in de jaren 80 van de vorige eeuw, natuurkunde studeerde aan de Rijks Universiteit te Utrecht, was ik er van overtuigd dat kernfusie wereldvrede zou brengen. Een onuitputtelijke energiebron, wat al het gedoe om oliewinning zou doen verstommen. Maar…
Ergens in mijn middelbare schooltijd heb ik de stelling van Pythagoras zonder meer voor waar aangenomen, want ik kan mij niet herinneren dat er ooit een bewijs voorbij gekomen is. Terwijl het zo simpel blijkt te zijn.
De concepten van entropie en tijd zijn fundamenteel voor het begrip van fysische verschijnselen.
Entropie, een maat voor wanorde of de mate van verspreiding van energie in een systeem, wordt vaak geassocieerd met de tweede wet van de thermodynamica, die stelt dat in een geïsoleerd systeem de totale entropie niet kan afnemen. De ‘pijl van de tijd’ daarentegen, verwijst naar de richting waarin tijd beweegt, van verleden naar toekomst. Deze richting lijkt nauw verbonden met het gedrag van entropie. Hoe zit het met dit verband?
Voor het eerst in meer dan 25 jaar hebben wiskundigen een nieuwe manier gevonden om priemgetallen te identificeren. Daarmee hebben ze bovendien een gereedschapskist ontwikkeld die tot andere doorbraken kan leiden.
“Toen begreep ik dat, aangezien elk kwantumgetal (zoals mij was geleerd) overeenkomt met een vrijheidsgraad van het elektron, het vierde Pauli-kwantumgetal moet betekenen dat het elektron een extra vrijheidsgraad heeft; met andere woorden, het elektron moet roteren!”
De wet van Zipf is een door George Kingsley Zipf 1 geconstateerde, en naar hem genoemde, wetmatigheid in de taalkunde.
Heeft het universum wel een masterplan? Om daar achter te komen moeten we eerst eens ingaan op het concept van entropie, een hoeksteen van de thermodynamica. In de kern is entropie een maatstaf voor wanorde of willekeur in een systeem. Naarmate de tijd verstrijkt, heeft het universum de neiging om van orde naar wanorde te evolueren. Dit geeft weinig hoop op een prachtig masterplan.