Wat is “vrije wil”?

De term ‘vrije wil’ is de afgelopen twee millennia naar voren gekomen als de canonieke aanduiding voor een significante vorm van controle over iemands daden. Vragen over de aard en het bestaan van dit soort controle.
Filosofie is iets waar ik pas op veel latere leeftijd in geinteresseerd ben geraakt, als bijprodukt van mijn interesse in wis- en natuurkunde en kosmologie.

De term ‘vrije wil’ is de afgelopen twee millennia naar voren gekomen als de canonieke aanduiding voor een significante vorm van controle over iemands daden. Vragen over de aard en het bestaan van dit soort controle.

Onze aandachtsspanne is kort, korter, kortst geworden, want de wereld is sinds internet snel, sneller, snelst. Uit een onderzoek uit 2021 blijkt dat 33% van de werkenden meent dat hun aandachtsspanne achteruit is gegaan. Wat is daartegen te doen?

De gemiddelde aandachtsspanne van de notoir slecht gefocuste goudvis is 9 seconden, maar volgens een nieuw onderzoek van Microsoft verliezen mensen nu doorgaans hun concentratie na 8 seconden.

Twijfel is een belangrijk thema in de filosofie. Het is een manier om onze kennis en overtuigingen te onderzoeken en te evalueren. Twee filosofen die twijfel op een belangrijke manier hebben belicht, zijn René Descartes en Socrates.

Volgens Nietzsche is de Übermensch een individu dat de maatschappelijke en morele beperkingen overstijgt om zijn volledige potentieel te omarmen. Dit concept draait om het idee van zelfoverwinning, waarbij individuen zichzelf bevrijden van de beperkingen die worden opgelegd door traditie, moraliteit en maatschappelijke verwachtingen.

Oude stoïcijnen worden vaak verkeerd begrepen omdat de termen die zij gebruikten betrekking hadden op andere concepten dan vandaag de dag. Het woord 'stoïcijns' is sindsdien 'onverschillig tegenover pijn' gaan betekenen, omdat de stoïcijnse ethiek vrijheid van 'hartstocht' leerde door de 'rede' te volgen.

De laatste dagen ben ik wat aan het experimenteren met AI en specifieker, met ChatGPT.
Ik stelde wat vragen over het begrip Tijd.

Na het elimineren van hopeloosheid", schreef Richter, "sterven de ratten niet."
Er zijn natuurlijk veel verschillen tussen mensen en ratten. Maar één overeenkomst valt op: we hebben allemaal een reden nodig om te blijven zwemmen.

Robert Frost (1874 - 1963) is een dichter die heel bekend werd door zijn gedicht "The road not taken" uit zijn poëziebundel Mountain Interval die in 1916 werd gepubliceerd.
Een gedicht dat voornamelijk een cult-status kreeg door de laatste twee regels.
Dat waren ook de regels die ik er van kende, maar ik had nooit het geheel gelezen. Gelukkig is het internet alwetend en regelde dat deze lacune in mijn opvoeding opgelost werd.

Seneca is de auteur van talloze toneelstukken, morele essays, boeken over natuurlijke historie, satire en retoriek, maar Seneca wordt het best herinnerd als een stoïcijnse moraalfilosoof. Zijn vaak geciteerde filosofische geschriften maakten hem tot een favoriet van onder andere Francis Bacon, Montaigne, Erasmus, Pascal, Calvijn en Diderot.
Sterker nog, Seneca wordt vandaag de dag nog steeds zeer bewonderd en vaak geciteerd.